page0079

Mięczaki: Ślimaki Tarczoskrz., Kręgoskrz., Płytkoskorupowe. Wręgonogi. 51

gły, całobrzegi; wydziela sok purpurowy, którym mąci wodę. Zamieszkuje morze Śródz. i inne w Europie.

Tab. 16 fig. 12. Poronią pospolita

(Janthina fragilis), nieduża (wys. skór. 2—2,5 cm), z cienką skorupą kształtu śiimakowatego; ma na nodze długi pę-cherzowaty wyrostek, przy którego pomocy pływa grzbietem na dół; do tegoż wyrostka przytwierdza jajka (jak na fig. 12). Zamieszkuje Atlantyk i morze Śródz.; towarzyska, drapieżna.

2 Podrząd. Tarczoskrzelne (Aspidobrancłriata).

Skorupa spiralna lub . czarkowata; otwór bez rynienki; wieczko zwykle jest; skrze-la (1 lub 2) piórkowate, przyrosłe tylko u nasady; ryjek krótki, niewciągalny; noga duża, często z bocznemi wyrostkami. 1800 gatunków żyjących i 1500 kopalnych; dzisiejsze roślinożerne i prawie wszystkie morskie.

Tab. 16 fig. 13. Zawój molucki (Turbo olearius), duży (wys. skór. 21 cm, szer. 16 cm), o skorupie grubościen-nej, z dużym otworem i silnym połyskiem perłowym. Koło wysp Moluckich. Tab. 16 fig. 14. Krępaczek nilowy (Trochus niloticus), średniej wielkości (wys. skór. 7,5 cm, szer. 9 cm), o skorupie z płaską podstawą, grubościen-nej, gładkiej. Ocean Indyjski; jadalny.

Tab. 16 fig. 15. Słuchotka morska

(Haliotis tuberculata), śred. wielkości (średnica skorupy 8 cm), o skorupie w kształcie muszli usznej z bardzo płaskim szczytem i szerokim otworem; z lewej strony otworu szereg dziurek, prowadzących do jamy skrzelowej; wewnętrzna powierzchnia o silnym perłowym połysku. Morza europejskie.

5 Podrząd. Kręgoskrzelne (Cyclobranchiata).

Skorupa miseczkowata, bez wieczka; skrzela listkowate otaczają wieńcem nasadę szerokiej nogi. 200 gatunków żyjących i 200 kopalnych; wszystkie roślinożerne, morskie, przytwierdzają się bardzo mocno potężną nogą do dna i kamieni podwodnych.

Tab. 16 fig 16. Czaszołka morska

(Patella granularis), nieduża (średnica skorupy 4 cm), o skorupie z kanciaste-mi żeberkami, rozchodzącemi się promienisto od szczytu. Wybrzeża Europy południowej.

4 Podrząd. Płytoskorupowe (Placophora).

Stanowią grupę wybitnie odrębną od innych ślimaków: ciało płaskie, podłużne; na grzbiecie skorupa z 8 płytek wapiennych, zachodzących na siebie dachówkowato i połączonych ruchomo, co pozwala zwierzęciu zwijać się w kłębek. Noga w kształcie dużej płaskiej podeszwy; z obu stron jej nasady szereg pierzastych skrzełi; głowa niewyraźna, bez oczu i rożków; 400 ga tunków wyłącznie morskich.

Tab. 16 fig. 17. Lękotka łuskowa-

ta (Chiton sąuamosus), wielk. średniej (dł. 8 cm), o skorupie z płytkami wrę-gowatemi. Pospolita w morzu Śród-ziemuem.

3 Rząd. Wręgonogi (Heteropoda).

Morskie bezskorupowe lub z cienką, kruchą skorupą, o ciele przezroczystem,

galaretowatem; noga ścieśniona z boków, z 2 części: tylna, wyciągnięta ogo-