page0094

90 —

bezwzględnej jest niemożliwe, a tem samem wykluczamy i możliwość stworzenia.

W tym znów zarzucie Spencer się zdradził, że zgoła nie rozumie, co to jest wieczność istnienia Bożego; zdaje się mu, że istnienie Boże upływa chwilkami, jak nasze, a zapomina, że w tym razie Bóg ulegałby zmianie z każdą chwilą, która przeszła lub która przeminie. Co innego jest czas, który jest szeregiem zmian zliczanym przez jakiś umysł, i ma początek oraz koniec; co innego aeviternitas, która oznacza trwanie rzeczy bez końca wśród zmian, ale w tym razie musi rzecz mieć początek; co innego wreszcie jest wieczność, w której niemasz początku, ani końca, ani zmian fizycznych, ale niezmienna teraźniejszość. Istnienia Bożego nie można mierzyć łokciem, który stosujemy do rzeczy stworzonych.

W czasach ostatnich poddali Franciszek Mach ^:) i Gideon Spicker²) ostrej krytyce naukę kreacyanistów o początku świata. Prof. Spicker wywodzi, że ani Bóg panteistyczny, ani też Bóg teistów, pomyślany czy to jako jedna osoba o naturze duchowej, czy też jako Bóg trójjedyny, nie da się pogodzić z istnieniem zła na świecie. Co więcej, Bóg teistyczny jeszcze mniej odpowiada wymaganiom rozumu ludzkiego, aniżeli Bóg panteistów, bo ów duch miał stworzyć materyę, jestestwo w niczem do ducha niepodobne, a w dodatku miał ją stworzyć z nicości. »Wenn aber nach Annahme der Theisten Gott unendlich ist, wo war denn dieses Nichts? War es in, oder ausser Ihm? Das eine wie das Andere ftihrt zu den gróss-ten Absurditaten«. Mach znów tak uzasadnia odrzucenie pojęcia stwarzania: »Religia pozytywna i teologia pojmują i nauczają, że Bóg jest jestestwem czysto duchowem; lecz w jakiż sposób mógł był, jeżeli »duch« i »materya« naprawdę stanowią przeciwieństwo i sa jakościowo różne, ów »duch« być sprawcą substancyalnym i stworzycielem materyi? Bóg, jako duch, uchodzi nadto za jestestwo proste, nierozciągłe lub złożone, podczas gdy ciała, jako materyalne, są rozciągłe i złożone; jakżeż przyczyna może wydawać skutek sprzeczny z tem, czem jest ona

*) Por. Franz Mach: Das lieligions-und Weltproblem. II Aufl. I Theil. str. 114 n. (Dresden 1904).

^ł) Por. Prof. Dr. Gideon Spicker: Der Kampf zweier Weltanschauun-gen. Stuttgart 1898, str. 249 nastp.

http://rcin.org.pl