page0124

— 110

d)    Unormowana praca i rozrywka podtrzymują swobodny umysł u młodzieży, który do prawidłowego rozwoju fantazyi niezbędnie jest potrzebny.

e)    Z kształceniem fantazyi niech idzie ręka w rękę kształcenie rozsądku; zasad^- prawdy, dobra i piękna, jak nas ich religia i rozum uczą, muszą one być normą działalności fantazyi.

4. Specyalne środki do kształcenia fantazyi są:

ci) Zabawa. Trzeba się starać połączyć tu elementa służące do rozrywki z kształcącymi i zachować roztropną miarę. Jest szkodliwą rzeczą, kazać uczyć się dzieciom wszystkiego tylko bawiąc się, gdyż one muszą przyzwyczajać się do życia rzeczywistego, życia, pracy (Basedow).

b)    Przyroda. Ta jest najkorzystniejszym środkiem kształcenia fantazyi przez rozmaitość swoich przedmiotów, przez swoje tysiączne powaby, przez swoje niewyczerpane bogactwo w formach, przez to, że wszystkie zmysły w najżywszy sposób zatrudnia, że najcudowniejszą mową przemawia do naszego ducha i serca, a naszą działalność w tyloraki sposób wywołuje. Przystawanie z nią stworzyło największych poetów; Mickiewicza, Słowackiego, Goetego, Uhlanda i l. d., którzy ją we wszystkiem podpatrywali.

c)    Bajka. Ona sama jest utworem fantazyi, przenosząc ludzkie życie w świat zwierzęcy i roślinny i przypisując mu ludzki sposób myślenia. Przez naukę, jaka się z nią łączy, działa także na rozum i wolę dziecka, a tak stanowi znakomity środek wychowawczy.

dj Baśń. Przedstawia nam świat, jaki rozigrana fantazya stworzyła, a który nie zgadza się wcale z rzeczywistością.

Dziecko nietylko wyrywa się w ten sposób z ciasnego koła teraźniejszości i czysto zmysłowego wyobrażenia, lecz osobliwość i różnorakość fantastycznych połączeń, nadaje wyobrażeniom dziecka i w ogóle umysłowi dziecięcemu większą wszechstronność i żywszą ruchliwość. Jednakowoż przeciwieństwo między światem baśni a rzeczywistości, oraz zakresem poglądów i doświadczeń dziecka jest nadto wielkie, ażeby na seryo należało się obawiać, iżby dziecko naprawdę rzeczywistości z oka nie straciło. Ta obawa jest daleko więcej usprawiedliwioną przy romansach jak przy baśniach.

http://rcin.org.pl