page0147

133 —

kiein z natury bogato uczuciami wyposażonym, a inaczej z tym, który okazuje się zimnym i apatycznym. Jednostronne kształcenie uczuć jest również zgubnem jak jednostronne kształcenie rozumu.

e)    Nie trzeba obudzać żadnych uczuć bez odpowiednich wyobrażeń, niewyraźne uczucia są tak samo szkodliwe jak mętne myśli, wstrętne sentymentalne życie jest ich skutkiem, prowadzą również do chimeryczności, która tak niepokojąco oddziaływa na całe otoczenie i utrudnia bardzo całe wykształcenie.. Chimeryczni ludzie są nieznośni.

f)    Wszystkie uczucia powinny być uległe rozsądnej woli i prawom Bożym; dlatego trzeba im wskazać należyty kierunek ku ziemskiemu i niebieskiemu celowi: religijne wykształcenie człowieka jest najlepszym środkiem do rzetelnego wykształcenia uczuć.

(j) Wreszcie trzeba też zważać na objawianie się uczuć. Niech ono będzie naturalne i pozostaje w granicach przyzwoitości i rozsądku. Każde nienaturalne i wyszukane objawienie¹ uczuć razi.

Psychologia dzieli uczucia: a) według ich charakteru na uczucia chęci i niechęci: b) według ich pobudki na zmysłowe i duchowe: c) według ich wyrazistości na określone i nieokreślone: d) według ich mocy na spokojne i ruchliwe; e) według ich kierunku na indywidualne, soc-yalne i religijne. Na stosunku człowieka do siebie samego, do współbliżnich, t. j. społeczeństwa i do Boga, polega cała ich żywotna działalność, następnie też cała ich siła. Dlatego też ostatni podział bierzemy za podstawę naszej rozprawy.

I. Kształcenie indywidualny cli uczuć.

Szczególniejszego znaczenia jest tu uczucie własnej godności. Jestto radość z posiadania cielesnej i duchowej siły do skutecznego rozwiązania zadania ściśle określonego. Wszelkie pocieszające, skuteczne usiłowanie na niem polega: gdzie go brakuje, lam panuje ospałość i gnuśność duchowa śmierć. Nauczyciel więc powinien obudzać i podtrzymywać uczucie własnej godności w dzieciach, niech im zadaje prace, odpo-

http://rcin.org.pl