page0151

XIV. PROZA EUFRATEJSKA

Względnie wysoki rozwój poezji z konieczności rzeczy przypuszcza odpowiednio wysoki stan prozy. Już więc niejako a priori możną przyjąć, że i proza eufratejska nie przedstawi się nam w szacie mniej poważnej. Tak było w istocie; bo czy weźmiemy pod uwagę historjografję lub prawo, czy filologję i naukę, czy wreszcie listy i literaturę ludową, — wszędzie spostrzeżemy, że (z zachowaniem koniecznej proporcji) proza ludów eufratej-skich wykazuje wielkie wyrobienie, obfitość wyrażeń i rozwinięte słownictwo. Ponadto jesteśmy w tem szczęśliwem położeniu, że znaczną ilość okazów prozy eufratejskiej możemy bliżej czasowo określić i przydzielić różnym epokom, a przez to samo kontrolować rozwój, względnie cofanie się języka w okresach upadku.

1. PIŚMIENNICTWO HISTORYCZNE Babilończyków i Asyryjczyków podlegało całemu szeregowi faz i rozwojów historjograficznych. Nie brak tu legend, roczników, urzędowych opisów wydarzeń lub wypraw wojennych, a nawet historycznych kompilacyj w formie suchych kronik, oczywiście bez systematycznego zestawienia przyczyn i skutków, bez uwypuklania rzeczy ważnych i obojętnych. Na pragmatyczną historję, choćby tylko w guście sta-rozakonnej historjografji, Babilon się nie zdobył; lub przynajmniej dotychczas nie zdołano jeszcze nic podobnego odnaleźć wśród dziesiątek tysięcy literackich tabliczek klinowych. Podnieść wszakże należy, że na elementach takiej historji „od początku świata aż do upadku Babilonu" nie zbywało. Babilon posiadał swój epiczny opis stworzenia świata, swój katalog 10 pa-trjarchów przedpotopowych i opis potopu, swe legendy o założeniu pierwszych miaśt po potopie, wreszcie (już od zarania historji) swe katalogi dyna-nastyj królów historycznych, którzy rzeczywiście panowali nad niziną eufra-tejską, od Mesilima aż po Nabuna’ida.

Pomijając cały szereg legend historycznych, jak np. o królu Gimil-ili z Kuthy, oblężeniu miasta Erech, narodzinach Sargona i t. p., wypada zaznaczyć, że królewskie napisy babilońskie obejmują przeciąg czasu przynajmniej 28 wieków (od 3100 do 260 przed. Chr.).

http://rcin.org.pl i