page0178

—    174 —

proporcyonalne natężenie zewnętrznej podniety byłoby causa adaeąuata tj. jedyną i całkowitą przyczyną odpowiedniego do podniety natężenia czucia; możnaby wtedy pominąć w rachunku całkowicie nieznane X po za tym ruchem będące, a jednak na niego wpływające.

Ale tak na szczęście nie jest; causa adaeąuata natężenia czucia zawiera w sobie zdolność czucia duszy wpływającej na akcyą organu materyalnego i stąd dwie jednakowo silne podniety niejednakowe wywołują czucia w dwóch różnych osobach; jeden i ten sam list z czarną obwódką, donoszący

0    śmierci ukochanej osoby, silne wywiera wrażenie na osobę, która zostawała w związkach miłości z nieboszczykiem, gdy tymczasem dla innej osoby jest zupełnie obojętnym, choć nie więcej promieni światła otrzymała jedna niż druga. Najlżejsze kwilenie dziecięcia budzi jego matkę z twardego snu, podczas, gdy dla obudzenia jej męża całodzienną strudzonego pracą, trzeba chyba z armaty strzelić.

To też i sam Wundt, przyznaje symbolowi Webera tylko względną wartość empiryczną:    „Jest ono, powiada

Wundt¹) zgodne co do głosu, już mniejsza jego wierzytelność dla wrażeń świetlnych, ciśnienia i ruchu, a absolutnie niepewną co do czucia temperatury i smaku; a dla czucia, powonienia

1    wrażeń ogólnego czucia, to nie ma miejsca doświadczenie w tym względzie, a nawet byłoby ono bardzo trudne do prze-prowadzenia^u. Gdzieindziej jeszcze dodaje: „Prawo Webera nie ma zatem wartości ogólnej, ma ono swe zastosowanie w niektórych tylko dziedzinach czucia a stosuje się do ich największej części w przybliżeniu (approximativ) w pewnych tylko granicach “. Takiego też zdania są Aubert, Delboeuf, Muller i wielu innych ²).

Wundt: „Grundziige der physiologischen Psychologie" t. I., str. 378 i 392.

²) Non seulement rhypotheso de Fechner ne s’est point trouvće d’accord avec la majeure partie des faits; mais elle etait par sa naturę meme condamnće a la sterilite, parce qu’elle reposait sur une confusion

http://rcin.org.pl