page0231

221

prądu, czy naprzykład uczucie wysiłku duchowego, w chwili gdy mamy wykonać jakiś trudny czyn lub ważne powziąć postanowienie, nie ma tego prądu ruchowego za podstawę.

Przeważyła opinia przecząca. Przyjęto, trochę na wiarę doświadczeń, w części też z racyi teoretycznych, że prąd odśrodkowy żadnego nie budzi wrażenia. Co zaś do wrażenia wysiłku, to zgodnie umieszcza się je gdzieindziej; a mianowicie wśród wrażeń dośrodkowych, jakie wytwarzają się w miarę zaznaczającego się ruchu, i pochodzą ze skurczów mięśni, z napięcia ścięgiem, z tarcia stawów.Wysiłek należałby więc do całej tej dziedziny zjawisk duchowych, która towarzyszy prądom czuciowym o kierunku dośrodkowym.

W gruncie rzeczy nie widzę żadnej teoretycznej przyczyny, aby podporządkować świadomość kierunkowi prądu nerwowego i przyjąć, że świadomość budzi się, gdy kierunek jest dośrodkowy, zaś kierunkowi odśrodkowemu świadomość towarzyszyć nie może. Ale mniejsza o to roztrząsanie. Nasza hypoteza dość dobrze objaśnia, dla czego prąd ruchowy pozostaje nieświadomym. Tło-maczy ona rzecz, biorąc pod uwagę istotę prądu, nie zaś jego kierunek.

Jest on prądem ruchowym, gdyż rodzi się w komórkach centralnych, jest tychże komórek wyładowaniem a pochodzenie jego jest w zupełności nerwowe. Skoro nie odpowiada postrzeganiu przedmiotu, tego wiecznego zmiennika, więc jest zawsze ten sam z istoty swej; nie toczy w swych mono-

http://rcin.org.pl