page0239

NAZWY TERENOWE

szonego stawu (Rakowiec) staje się kolejno nazwą łąki, pola oraz przysiółka czy usamodzielnionej wsi. Ten nierzadko udokumentowany źródłowo, swoisty „awans" mikrotopommów po zmianie ich funkcji (od wyznaczania konkretnego miejsca nie zamieszkanego do identyfikacji miejsca zamieszkanego) wprowadza je do klasy nazw o znacznie szerszym i oficjalnym obiegu społeczno-komunikacyjnym.

Inny typ relacji między nazwami terenowymi i nazwami miejscowymi dotyczy odwrotnego kierunku przesunięć funkcyjnych, ilustrujących „degradację" nazw zanikłych osad do roli nazw terenowych. Proces ten uzasadnia obecność wśród mikrotoponimów na przykład nazw rodowych czy służebnych.

System mikrotoponimiczny różni więc od systemu nazw miejscowych zespół właściwości związanych: a) z uboższym rejestrem motywów nominacyjnych, decydujących o typach znaczeniowych, b) z większą różnorodnością modeli strukturalnych i gęstszą siecią relacji między składnikami nazewniczymi, c) z mniejszą stabilnością funkcji tych nazw, determinowaną m.in. niższą rangą komunikatywną mikrotoponimów i ich nieoficjalnym obiegiem, ograniczonym najczęściej do lokalnych (wiejskich) wspólnot językowych. Takie cechy, jak nietrwa-łość i zmienność zasobów nazw terenowych, mają związek ze spontanicznością aktów nominacyjnych, wyłączonych z urzędowej procedury nadawania nazw.

SWOISTE WŁAŚCIWOŚCI SYSTEMÓW MIKROTOPONIMICZNYCH

Żywy, bezpośredni związek tworzywa nazw terenowych z zasobami słownikowymi i właściwościami terytorialnych odmian języka, dialektów i gwar znajduje odzwierciedlenie w zasięgach przestrzennych oraz żywotności pewnych typów nazewmczych, znaczeniowych i formalnych, w szczególnej produktywności jednych formantów i neutralności innych, a także w pewnych osobliwościach funkcjonalnych.

PODSTAWY NAZW TERENOWYCH

A. Zasoby mikrotoponimów, dokumentując elementy ogólnej i gwarowej leksyki w funkcji podstaw nazewniczych, potwierdzają duże jej bogactwo, choć miejsce centralne zajmują apelatywy reprezentujące właściwości środowiska geograficznego, głównie różnorodne terminy

235