page0301

297

jących azotu, możemy wspomnieć o grupie tłuszczów, węglowodanów i kwasu węglowego.

Właśnie do tego działu procesów dezasymilacyjnych należy proces oddychania, polegający głównie na utlenianiu cząsteczek substancyi żywej. Do tego znów organizm musi się zaopatrzyć w tlen; czerpie on go z otoczenia, a więc albo z powietrza, albo też istoty żyjące w wodzie korzystają z tlenu w niej rozpuszczonego. Organizmy niższe jednokomórkowa wprost przez zetknięcie z tlenem absorbują go, i komórka od-razu go zużywa do akcyi oddychania. Wyższe organizmy posiadają narządy szczegółowe, jak skrzela lub płuca, w których się odbywa zaopatrzenie krwi w tlen, poczem krew w tlen bogata rozprowadza go w czasie swego krążenia po wszystkich tkankach, i umożliwia wszystkim komórkom ustroju czerpanie tlenu, niezbędnego do oddychania każdej komórce. Produktem procesów oksydacyjnych, które się odbywają przy od-chaniu, jest C0₂, który znów z krwią bywa wyprowadzany i w płucach lub w skrzelach wydalony na zewnątrz Procesy dezasymilacyjne, które mają w sprawie oddychania wyraz tak wybitny, są dla organizmu źródłem energii, z których on w swych czynnościach życiowych korzysta. Wspomnieć jednak należy, że istnieją ustroje, obchodzące się zupełnie bez tlenu_r tak zw. anaeroby. Źródłem energii dla tych organizmów^ są inne procesy natury chemicznej, polegające również na rozszczepianiu związków bardziej złożonych na związki prostsze, przyczem organizm zyskuje pewien zasób energii niezbędnej mu do życia.

W czasie przemiany materyi tworzą się substancye rozmaite, dla organizmu zupełnie nieprzydatne, i te muszą być z organizmu wydalone; ale oprócz takich ciał tworzą się też i substancye, które z protoplazmy żyjącej byw^ają wydzielane. Substancye tedy wydalane (excretaj a wydzielane (secreta) różnią się zupełnie pod względem znaczenia fizyologicznego; wydaliny bowuem nie mogą być zużytkowane przez organizm dany, a przeciwmie w^ydzieliy pozostają nadal na usługi ustroju. Wspomniane poprzednio fermenty, kwasy najrozmaitsze, niezbędne przy procesie trawienia, śluzy itp., to wszystko

http://rcin.org.pl