page0424

416

Siejkowski — Sielawa

świętej Trójcy w Krakowie, jako też o świętych i uczonych mężach zakonu kaznodziejskiego. W rękopiśmie zostawił Biblijotekę znakomitych kaznodziejów polskich.    F. M. S.

Siekacze (mcisores), zęby przednie zwierząt ssących, mające postać łopatek osadzonych w zębodołach trzonkami łopatek (ob. Zęby).

Siekańce_r ołów na drót wyciągnięty i w kawałki posiekany, którego niekiedy myśliwi w braku śrótu używają, Mazury nazywają kije grube nabijane kawałkami krzemieni polnych siekańcami, (ob. Kitajka).

Siekiera, narzędzie ciesielskie, do rąbania drzewa: głownia ostro zakończona i stalowana na osadzie drewnianej: inny jej gatunek, gdy głownia jest szersza, nosi nazwę topora (ob.) czyli po staropolsku okszy. Siekiera dała początek wielu przysłowiom w mowie naszej, jak i tak zwykłemu, przy nieoglę-dnej frymarce: „Zamienił się stryjek, za sierkę kijek.    I{. Wł. W.

SiekierZ (herb). W polu czerwonem tarczy herbowej, strzała żeleż-cem w górę zwrócona, z krzyżem we środku. Koniec jej zadarty na dwie części rozchodzący się w przeciwne strony. Na hełmie trzy pióra strusie.

Sielanin, siedlak, wieśniak, chłop, rolnik. Błażowski w tłomaczeniu Kromera pisze: „Mieszczanie i sielanie wszyscy pewnych dni pocztę do książęcej spiżarni nosili.” Ztąd sielanki (ob.) rodzaj oddzielny poezyi poświęconej życiu sielskiemu, we wszystkich jego przejawach.    K. TJ l. W.

Sielanka, idylla, ekloga, rodzaj poezyi malujący życie prostoty patryjar-chalnej. Im bardziej ludzie oddalali się od natury i prostoty dawnych obyczajów i im więcej uwydatniał się kontrast między ścieśniającemi stosunkami spo-łecznemi, tem tęskniej człowiek zwracał się do pierwotnego życia natury i niewinności. Idylla dla tego była właściwą takiej epoce, w której prostota ustąpiła już miejsca rzeczywistości towarzyskiej, ztąd też poeci idylliczni brali zwykle przedmioty i ludzi z życia sielskiego, mianowicie pasterskiego, rybackiego i myśliwskiego. Najpierwsze jej ślady już widzimy na Wschodzie, lubo nie stanowi tu jeszcze oddzielnego gatunku i jest zarazem po części epopeją, jak np. Ruth, lub dramatem, jak Sakimfala. Samoistnie występuje dopiero na początku epoki Alexandryjskiej (ob. Teokn/t, Bion, Mouschus). Z rzymskich poetów najpierwsze miejsce między sielankopisarzami zajmuje Wirgili (ob.), po nim Kalpurnijusz i Nemezyjan. Najudatniejsze sielanki włoskie, jak np. Tassa i Gudriniego, mają formę dramatyczną. Sielanka francuzka, dążąca do wytworności, spuściła z oka prawdę natury, a poeci angielscy, z wyjątkiem jednego Spencera, byli tylko naśladowcami starożytnych. Hiszpanie używaii do sielanki formy powieściowej. U Niemców odznaczali się w^r tym rodzaju Gessner, Voss, Gothe i inni.    Z naszych poetew celo

wali się jako sielankopisarze: Szymonowicz, Zimorowicz, Karpiński, Naruszewicz.    F. //- L-

Sielawa (Coregonus A!buła L.), gatunek ryby z rodziny Łososiowatych z rodzaju Głębiel (Coregonus), do którego należy także Sieja i Sig (ob.). Sielawa różni się od wszystkich europejskich gatunków tego rodzaju ukształ-ceniem pyszczka: jest on szczupły, kończasty, o szczęce dolnej dłuższej, zapadającej przy zamkniętych ustach pomiędzy kości szczęki górnej, lecz ze szczerby w pośrodku górnego brzegu ust wykrojonej, koniec szczęki dolnej nieco wystaje. Prócz tej cechy głównej odznacza się jeszcze sielawa: wzrostem niewielkim, rzadko większym nad stopę, kształtem wysmukłym w ogonie mocno zeszczuplonym, barwą boków świetnie białą z niebieskawo srebrzystym poły-