str09601

Sztuka chrześcijańska — Holman Hunt. 93

ktury. Jeśli maluje tylko to, w co wierzy, to i maluje jak wierzy, bez zwątpień, bez wybiegów, z drobiazgo-wością opisującego entomologisty i skrupułami spowiadającej się pobożnisi. Nie on przedstawiłby nam »Głosy« ^:ak Bastien Lepage w postaci »Widm bez kości«, przezroczystych, zmieszanych z drzewami, jarzynami, tak że chrześcijanin jeśli chce, może wierzyć że to święci z nieba, a wolnomyślni, że to złudzenie wzroku, spowodowane postem i słońcem w tej błyszczącej »Dolinie barw«. I Plunta nie może być niepewność między dymem lub aniołem. Aniołki rysowane wyraźnie, wymodelowane pracowicie, mają realizm objektywny, który skłania do wiary lub do negacyi. Widzimy tu ścisłe zastosowanie dumnego przepisu Ruskina, że »pierwszy przymiot pre-rafaelizmu zasadza się na usiłowaniu oddania rzeczy tak, jak one są rzeczywiste — powinno się je przeczuć i przemyśleć do końca — wierzyć zaś należy z radością jeśli można, a wątpić odważnie jeśli trzeba — ale nigdy mistyfikować, cofać się lub wymawiać wobec tego lub owego faktu, — osobistości mogą bowiem być duchowe ale pozostać winny indywidualne: św. Jerzy np. a nie jakaś idea nieokreślona męstwa, św. Cecylia, a nie sama potęga muzyki. A chociaż ta szkoła jest spirytualistyczną, me usiłowała jednak nigdy wyrazić naturę nieśmiertelną jakiemś mglistem i mrocznem zewnętrzem. Wszystkie widma przezroczyste i zjawiska nieokreślone są wytworem gasnącej wyobraźni. Botticelli zrobił wprawdzie zefir przezroczystym, ale nigdy anioła Gabryela« ! Ta pogoń nieustanna za określeniem dokładnem, ta nienawiść do malowania rozmazanego, nieścisłego (peinłure lach ca), która zdaniem Delacroix jest malowaniem podłego (la peinłure d' /tu lachę), prowadzi Hunta do przeładowywania pierwszego planu, szat i akcesoryi, a nawet modelunku niepotrzebnymi szczegółami. »Niewiniątka« są więcej cyzelowane jak malowane. W Chrystusie