0323

PODZIEMNA ROSJA

Po mieście krążą najbardziej fantastyczne pogłoski o tym, że nihiliści zamierzają dokonać rewolucji i bez mała wszystkich nas wyrżnąć. Niektóre jednostki wojskowe trzymane są w pogotowiu! Następca nie może przebywać w Carskim Siole i przenosi się do Peterhofu, gdyż w Carskim Siole trudno uchronić się przed zabójcami. Nie życie to będzie, lecz katorga! Oto czegośmy się doczekali!

Głos dwom

Frejlina cesarzowej, Maria Frederiks (jej matka Cecylia była też frejliną i najbliższą przyjaciółką matki Aleksandra II), pisała w swych wspomnieniach:

Najjaśniejszy Pan, Mikołaj I, wiedział, że z wrodzonym [rosyjskim] nieokiełznaniem można jeszcze bardzo długo się zmagać, ale zwalczyć je można tylko siłą i stanowczością... Wiedział, że z racji charakteru Rosjanina surowość jest znacznie pożyteczniejsza dla niego niźli pobłażliwość, która do niczego dobrego nie doprowadzi. To, że cesarz Mikołaj I miał rację, widać po tym, co nastąpiło po nim. Kiedy po śmierci naszego mądrego cara powiało słabością i samowolą, wszyscy odetchnęli z ulgą i ucieszyli się. Obdarowano nas i wolnością myśli, i wolnością działania, i wolnością druku; słowem, rzucono się na wszystko naraz, sądząc, że przyśpieszy to rozwój Rosji. Wściekły ten potok, któremu nagle otwarto tamę, wyrwał się z brzegów szybko i okrutnie, w furii niszcząc i paląc za sobą wszystko. I w rezultacie co z tego wynikło? Garstka szpetnych moralnie wyrodków, która postawiła sobie za zadanie pod pretekstem wierności Ojczyźnie zmienić cały ustrój Rosji...

Był to manifest dworu, wyznanie wiary przybierającej z każdym dniem na sile opozycji wsteczników. Car czytał to teraz w oczach następcy. Najsmutniejsze było to, że ta reakcyjna partia coraz ciaśniej skupiała się wokół jego Saszy.

W grubym zeszycie w skórzanej oprawie z metalowym zamkiem zachował się dziennik następcy i jego rozpaczliwe notatki z tamtych lat:

To po prostu straszne, cóż za „rozkoszne" czasy!

Boże, wspomóż nas i oświeć, co robić?!

Najstraszniejsze i najohydniejsze lata, jakie kiedykolwiek przeżywała Rosja!

Wojna z terrorem

Jak niegdyś, podczas wystąpienia dekabrystów, upokorzony został własnym strachem jego ojciec, tak i teraz Aleksandra upokorzono na

330