0429

„Czy zdołacie utrzymać Moskwę?” 403

w tym nowoczesne T-34, jedne z najlepszych maszyn w tej wojnie, i pododdziały piechoty defilowały w kolumnach, skręcały przy cerkwi św. Wasyla i maszerowały ulicą Gorkiego prosto na front.

Nie obeszło się bez drobnego zamieszania, gdy czołg ciężki KW (Kli-mient Woroszyłow) zatrzymał się raptownie i skręcił w niewłaściwym kierunku, pociągając za sobą następne. Ponieważ wszystkie maszyny były w pełni uzbrojone i Stalin uważnie obserwował ten incydent, Artiemiew rozkazał podwładnym przeprowadzić natychmiastowe dochodzenie. Załogi przesłuchano i okazało się, iż pierwszy czołg otrzymał meldunek, że inny czołg ma kłopoty; zgodnie z regulaminem inne czołgi pospieszyły mu na pomoc. Kiedy Artiemiew zgłosił się z raportem na trybunę Mauzoleum, palatyni poczuli taką ulgę, że wybuchnęli śmiechem: nikt nie został ukarany. Stalin wygłosił krótkie, utrzymane w duchu patriotycznym przemówienie, odwołując się do tradycji Suworowa, Kutuzowa i Aleksandra Newskiego. Ojczyzna jest zagrożona, ale ma mężnych obrońców. Osobliwym trafem tej samej nocy chwycił prawdziwy rosyjski mróz.¹⁷

Trzynastego listopada Stalin zatelefonował do Żukowa, by zaplanować kontratak i powstrzymać niemieckie natarcie. Żuków i komisarz Bułganin uważali, że z uwagi na szczupłość rezerw nie mogą kontratakować, lecz Stalin nalegał.

-    Jakich sił mamy użyć? - spytał Żuków.

-    Uważajcie to za postanowione!

Stalin rzucił słuchawką, ale natychmiast zatelefonował ponownie do Bułganina:

-    Wy i Żuków zadzieracie nosa. Ale położymy temu kres.

Potem Bułganin pobiegł do gabinetu Żukowa.

-    No, tym razem naprawdę mi się dostało! - powiedział.

Piętnastego listopada ruszyła niemiecka ofensywa na Moskwę i pomimo

kontrataków, Niemcy przebili się. Stalin znów zapytał Żukowa: czy zdołacie utrzymać Moskwę?

-    Na pewno utrzymamy Moskwę. Ale potrzebujemy co najmniej dwóch świeżych armii i dwustu czołgów.

Stalin dał mu dwie armie, „ale na razie nie mamy żadnych czołgów”. 5 grudnia Żuków powstrzymał niemieckie natarcie, tracąc 155 000 ludzi w ciągu dwudziestu dni. Był to definitywny koniec wojny błyskawicznej Hitlera. 6 grudnia Stalin oddał pod rozkazy Żukowa trzy nowe armie i zarządził wielką kontrofensywę na czterech sąsiednich frontach.¹⁸ Następnego dnia Japonia zaatakowała Stany Zjednoczone w Pearl Harbor.¹⁹

Żuków odepchnął Niemców na trzysta kilometrów od Moskwy. Ale nawet podczas tych rozpaczliwych zmagań dowódcy nie zapominali o próżności