0425

„Czy zdołacie utrzymać Moskwę?’ 399

Artiemiew odparł, że w Moskwie należy wprowadzić „stan oblężenia”.

-    Słusznie! - zawołał Stalin i polecił swemu „najlepszemu urzędnikowi”, Malenkowowi, sporządzić projekt. Kiedy Malenkow odczytywał swój rozwlekły dekret, zirytowany Stalin zerwał się i „dosłownie wyrwał mu papiery z rąk”. Potem szybko podyktował Szczerbakowowi dekret przewidujący rozstrzeliwanie na miejscu wszystkich podejrzanych.

Stalin ściągał dywizje do obrony Moskwy, wymieniając wiele z nich z pamięci, a następnie wzywając do siebie dowódców. Patrole NKWD krążyły po ulicach, rozstrzeliwując dezerterów, a nawet mieszkańców, którzy próbowali opuścić miasto. Zapadła decyzja o pozostaniu i obronie Moskwy. Obecność Stalina w Moskwie, jak twierdził przywódca Kominternu, Dymitrow, była „warta licznej armii”. Koniec niepewności wpłynął pobudzająco na Stalina. Kiedy jeden z komisarzy zatelefonował z frontu i poruszył kwestię ewakuacji na wschód, Stalin przerwał mu:

-    Dowiedzcie się, czy wasi towarzysze mają łopaty.

-    Co takiego, towarzyszu Stalin?

-    Mają łopaty?

Komisarz odparł, że zaraz się dowie, i po chwili spytał:

-    Jakie łopaty, towarzyszu Stalin, zwykłe czy saperki?

-    Wszystko jedno.

-    Tak, mamy łopaty! Co mamy z nimi zrobić?

-    Powiedzcie swoim towarzyszom - odparł Stalin spokojnie - żeby wzięli łopaty i wykopali sobie groby. Nie opuścimy Moskwy. I oni też nie...

Nawet w takiej chwili dworzanie Stalina kłócili się między sobą: Stalin rozkazał Mołotowowi pojechać do Kujbyszewa i porozumieć się z Woznie-sienskim, który kierował tam rządem.

-    Niech Mikojan pojedzie ze mną - powiedział Mołotow.

-    Nie jestem twoim ordynansem - krzyknął Mikojan.

-    Dlaczego nie chcesz jechać? - spytał Stalin. Pięć dni później wezwał ich z powrotem.¹³

Niemieckie kolumny pancerne wciąż nacierały po zamarzniętym śniegu i Moskwie groziło okrążenie. Żuków nie miał już żadnych rezerw. Stalin stracił od czerwca trzy miliony żołnierzy i jego notatnik był prawie pusty. Jak zapobiegliwy sklepikarz, mający do pomocy tłustego subiekta, strzegł zazdrośnie swoich tajnych rezerw, a Malenkow siedział u jego boku i prowadził rachunki. Kiedy Stalin zapytał jednego z generałów, co mogłoby uratować Moskwę, ten odparł:

-    Rezerwy.

-    Każdy dureń - warknął Stalin - potrafiłby bronić miasta z rezerwami.