31

EU U? ^)^łf\ J\ D D S? ^    & Limit wydruku: O

- iLibrary Keader

Strona 31/228

£1 © © © & \fjł

U. Shijbf poltcyjne w Pcisce w dibte rtłcfm ustrcj^o polc>vai><h w drugiej połowie XVII Mleku

I Zgodnie z Konstytucją 3 Maja utworzono nowy centralny organ władzy wykonawczej - Straż Praw. Składała się ona z króla (przewodniczącego), prymasa oraz. pięciu ministrów. Jednym z nich był minister policji.

Pozycja ministra policji miała istotne znaczenie z kilku względów. Po pierwsze powierzenie tej funkcji Ignacemu Potockiemu, jednemu z głównych ideologów obozu reformatorskiego i twórcy ustawy zasadniczej, nabierało wymiaru politycznego. Po drugie jako szef administracji spraw wewnętrznych dzierżył on w swoim ręku pełny zarząd administracyjny państwem. W praktyce pełnił funkcję pierwszego ministra, gdyż dodatkowo przyjmował zlecenia do realizacji, zastępował innych członków Straży, prymasa (ze względu na to, iż był wieloletnim członkiem Komisji Edukacji Narodowej) oraz ministra spraw wojskowych podczas nieobecności hetmana Ksawerego Branickicgo. Jemu też powierzono ddikatną sprawę przygotowania wniosku o przydzielenie przez Sejm funduszy na funkcjonowanie kancelarii Straży. Jako dowód, że Potocki pojmował dość szeroko swoje kompetencje, świadczy złożony przez niego projekt ustawy iusaggratiandi bezpośrednio do Sejmu, do czego nie miał prawa. W czerwcu 1792 roku odbył natomiast tajną misję do Berlina. licząc na zawarcie układu z Fryderykiem Wilhelmem (nie informując o tej podróży sekretarzy Straży). Nie należy zapominać, iż jedynie on i minister Tomasz Ostrowski na słynnej naradzie ministrów (rozszerzona w składzie Straż Praw) zwołanej przez króla 23 lipca 1792 roku sprzeciwił się przystąpieniu do konfederacji targowickiej i bronił czynnie Konstytucji 3 Maja. Po tym spotkaniu Ignacy Potocki ostentacyjnie złożył urząd marszałka wielkiego litewskiego i wyjechał z kraju.

Należał do najbardziej czynnych' ministrów. Zabierał głos podczas 36 posiedzeń i zrealizował 23 z poruczonych mu spraw. W opinii współczesnych Ignacy Potocki solidnie wywiązywał się z powierzonych obowiązków, mimo dużej aktywności politycznej. W jego pracy widać było poświęcenie, operatywność i entuzjazm.

IW czasie obrad Sejmu Czteroletniego w 1791 roku utworzono Komisję Policji Obojga Narodów, która przejęła zwierzchnictwo nad całością spraw bezpieczeństwa i porządku publicznego w kraju.

Zgodnie z przepisami z 24 czerwca 1791 roku wspomnianej Komisji nadano uprawnienia w zakresie: „bezpieczeństwa publicznego, wygody publicznej oraz sądownictwa policyjnego”. W praktyce w jej gestii znalazły się sprawy policji kryminalnej, porządkowej, obyczajowej, nawet administracji sanitarnej i opieki społecznej. W skład Komisji obok marszałków weszli przedstawiciele poszczególnych stanów z Małopolski, Wielkopolski i Litwy.

Początkowo kierownictwo Komisji objął marszałek wielki koronny Michał Wan-dalin Mniszech. Pierwszym przedsięwzięciem Komisji było przeprowadzenie spisu

1 *1/

F* Ite!ix iLibrary Reader