klsti264

298

ROZDZIAŁ 8. OBRÓBKA DREWNA I KORY

także na Wielkorusi, gdzie miewają niekiedy zamiast lejka zwykły. dziób. Już sam zasiąg tych naczyń, bardzo dobrze nam znany i na-ogół cechujący wytwory prastare (ob. §§ 23, 85, 203, 309, 322, 332, 365, 519 i t. d.), przemawia za ich (Jawnością. Potwierdza tę wskazówkę i nazwa: u Wielkorusów Jb a n, u Serbochorwatów—?ban albo źban i t. p. Są to wyrazy, kontynuujące nazwę prasłowiańską.

OdpoViednią jej formę przechowały m. i. i pomniki piśmienne staropolskie: czban. Etymologicznie oznacza ona najprawdopodobniej „naczynie z uchem“. U Słowian zachodnich i części 258. Ceber («abar) na wschodnich czban wyszedł z użycia; jego miej- mado i ser. Zlatibor, sce zastąpił gliniany dzbanek, biorący nazwę w spadku po swym poprzedniku.    ’_{Rys autor}

259. Wiadra do wody. — A. Achremowce, SE od m. Brasław, Białoruś (Polska).— B. Chock, pow, Łuniniee, Polesie (Polska). Rys. autor.

Drugim starym typem wyrobów bednarskich są naczynia cebrowate^) Należą tu cebry, dzieże (tabl. XVII, 3) i wiadra. C eb ry~(fig. 258 i 261, 5) służą do Tiajrtfznraitszego użytku i powtarzają się pod jednakową nazwą oraz w mniej lub więcej jednakich formach od północno-wschodnich do południowo-zachodnich (ser.-bochorwackich i bułgarskich) krańców Słowiańszczyzny. Tu i owdzie na Wielkorusi, na Polesiu etc. bywają też nazywane uszatami (uśat), a to dlatego, że z reguły są zaopatrzone w jedno lub dwa ucha. Dzięki temu właśnie szczegółowi otrzymały niegdyś od Słowian swą nazwę, która, etymologicznie biorąc, znaczy mn. w. to samo, co i nazwa czban, t. j. „naczynie z uchem". — Nie ustępują cebrom pod względem rozpowszechnienia rzeczy i nazwy także wiadra (fig. 259), a niektóre kształty tych naczyń, jak np. wyobrażony na rys. 259 A, powtarzają się tu i owdzie u Słowian północnych oraz południowych.

Oprócz wyżej omówionych bednarskich wyrobów istnieje jeszcze cały szereg innych, nieraz bardzo zajmujących pod względem etnograficznym, których jednak wyliczanie zabrałoby tu zbyt wiele miejsca (porówn. np. tabl. XVII, 2, 4). Ograni- _{m Warznica}. _cisóWj ezymy się więc tylko do napomknięcia o dwu cie- _pow. Kielce, Małopol-kawszych, a mianowicie o konwi oraz o, szeroko ska. Rys. autor.