klsti288

317

ROZDZIAŁ 9, OBRÓBKA WICI I WŁÓKNA

bez węzłów (fig. 293). W niektórych krajach słowiańskich plecenie tą techniką zwie się braniem, a otrzymane wyroby branemi (mówi się więc np. o branych pasach). Technika siatkowa, o ile do dziś wiadomo, stosowaną jest przez Słowian wyłącznie przy wyrobie czepców oraz pasów. Na polskiej Białorusi poza Polesiem, ani też w rdzennej Polsce dotychczas nigdzie jej nie znalazłem. Natomiast bardzo rozpowszechniona jest na Polesiu, a dalej znamy ją z Mało-rusi (co najmniej północnej i północno-zachodniej, włącznie z Rusią karpacką). Używał jej też tu i owdzie lud w Czechosłowacji oraz w Jugosławji. Siatkowa technika jest bezwątpienia bardzo starożytną; w Egipcie stosowano ją już na 2000 lat przed Chr.; dla czasów nie o wiele późniejszych mamy ją też poświadczoną przez archeologów z Jutlandji. Dziś zaś używa się podobno tu i owdzie przez mieszkańców Szwecji i niektórych innych krajów północnej Europy; dalej znaną jest z Hiszpanji, północno-zachodniej Afryki, Rumunji, Kaukazu etc.

293. Siatkowa technika plecenia. Część wełnianego pasa ze wsi Tury pod m. Da-widgródek, Polesie (Polska). Rys. autor. (Do odrysowa-nia pas został rozciągnięty wszerz; w stanie zwykłym plecionka jest tak skupiona, że oczek między wiciami zupełnie nie widać).

329. Szeroko rozpowszechniony na ziemiach słowiańskich jest pewien rodzaj techniki spiralnej (fig. 294), dający plecionkę, nazwaną przez prof. St. Poniatowskiego okrętką spiralną dwuprętową.

Stosuje się ją zwłaszcza do wyrobu koszów, naczyń w rodzaju misek i t. p. Jako materjał służą, bądź wyłącznie cienkie korzenie drzew (zwłaszcza sosny), bądź też częściowo korzenie lub inne wici drzewne, a częściowo cienkie walce ze słomy. Jak widać z rysunku 294 plecenie spiralne okrętkowo-dwuprętowe polega na okręcaniu wici, formujących osnowę ścianki kosza lub naczynia, przez spiralnie układaną wić łączącą. Pomijając odmiany tej techniki, ograniczymy się do stwierdzenia, że jest ona szeroko rozpowszechnioną w Europie i bardzo wielu krajach egzotycznych. Co do Europy, to zwłaszcza na północy u Zyrjan, Lapończyków, Finów, Estończyków, a dalej u Łotyszów i Litwinów oraz u Skandynawów jest dobrze znaną i często używaną; poza tern spotykamy ją w krajach północno-niemieckich, alpejskich etc. Wyroby tą techniką plecione z samych tylko korzeni drzewnych spotykamy na ziemiach słowiańskich w rozległym zasięgu, obejmującym niektóre okolice Słowiańszczyzny zachodniej (nie wyłączając najbardziej zachodnich i południowych krańców rdzennej Polski), Biało- i Małorusi oraz, jak się zdaje, Wielkorusi. Wszędzie jednak naogół wychodzą z użycia i znajdujemy je tylko tu i owdzie w dość znacznem geogra-ficznem rozproszeniu. Bezporównania pospolitsze są u Słowian za-