klszesz067

806

. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA i

Fig. 40. Pionowy warsztat kilimiarski. Ukraina. Wg A. Zareinbskiego (Materiały po etnografii, Leningrad, t. 3, r. 1926, s. 11 fig. 7).

Pod względem geograficznego rozmieszczenia hafciarskich ściegów w obrębie Słowiańszczyzny można podać następujący ogólny (szkicowy zresztą i tymczasowy) obraz. Wielkorus, jak chce V. Voronov, operuje ściegami: płaskim, kwadratowym, krzyżykowym i innymi. Dla Białorusi nieliczne okazy przechowywane w muzeach wileńskich poświadczają haft krzyżykowy i płaski; typowym jednak dla tego kraju jest nie wyszywanie, lecz zdobienie tekstylne i gobelinowe, posługujące się czółenkiem; zdobienie gobelinowe, polegające na przetykaniu odrębnych wzorów (tak że nitka nie biegnie przez całą szerokość tkaniny; ob. też wyżej) daje często efekt mniej lub więcej zbliżony do prostego (nie skośnego) ściegu gładkiego. Na Polesiu i Wołyniu oprócz zdobienia tekstylnego i gobelinowego widzimy właściwe hafty wykonane ściegami pseudotekstyiny-mi \ a dalej — prostymi, płaskimi, szczebelkowo-meandrowymi, łańcuszkowymi itd. Na Małorusi zachodniej, zwłaszcza zaś bodaj na Podo-b lu i w regionie karpackim, ściegi urozmaicają się jeszcze bardziej; podobne zaś ich bogactwo napotykamy także u południowej części Słowian zachodnich oraz zachodniej południowych. Zawracając stamtąd na wschód, do Bułgarii, widzimy jak gdyby, sądząc ze świadectwa S. Badżova i S. Kostova^{1 2}, znów zubożenie ściegów, ograniczających się ponoć głównie do płaskiego i krzyżykowego

Na szczególną uwagę zasługuje obfite występowanie ściegu łańcuszkowego na południowym wschodzie rdzennej Polski w dorzeczu

1

   Jest to tak zwana na Polesiu i płn. Wołyniu niż, zanizuvańje. pidbir, nat/ahańje, zavołoka, zavołoć, zavolokańje, pidvolikańńe itp. Igła /. nitką pracuje tu ran. w. jak czółenko z wątkiem na wzorzystej tkaninie, przewlekając względnie przenizując nić od brzegu do brzegu tkaniny, albo od brzegu do brzegu ornamentu. Odwrotna strona tkaniny w ten sposób wyszytej daje dokładny negatyw licowej.

2

   Balgarski narodni Seviei, r. 1913, s. 5. Z reprodukcji 105 fragmentów haftowanej odzieży, podanej na 25 tablicach tej pracy, można wnosić, iż obok ściegów wymienionych przez autorów są używane w Bułgarii także proste, kwadratowe, dziergane i inne, nie dające się dokładniej określić według rycin. Na fig 16 widzimy nić złotą naszytą niemał na pewno ściegiem łańcuszkowym; na fig. 22 i 21 — rodzaj mereżki (wszystkie te figury dotyczą Bułgarii zachodniej).