Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023124

HU U? Ofc’ &    % Limit wydruku: 0

a o ©

Slrona 63/293

A. UutonU rtWrwu /n-hlń-ti' Tnyit. ZagaMah ItkttMnt.Wtnatmia XOS ISBN iS-Ol I4$ł»«. O hy WN PWN Jrt>S

rzeczownika orzeł to alternatywnie: orłowi albo ortu. W kodyfikacji preferuje się formę temu orłowi, jako regularniejszą. W słowniku ortoepicznym przyjmuje to postać zapisu: „C. orłowi a. orłu'\ co oznacza, że formą preferowaną, bo wymienioną na pierwszym miejscu, jest: orłowi. Może to powodować utrwalanie się tej formy i stopniową degradację formy orła do roli wariantu recesywnego. Tę funkcję kodyfikacji wobec normy można nazwać promocyjną^{I W}.

W pewnych wypadkach kodyfikacja może także sprzyjać wytworzeniu się i utrwaleniu normy. Taka, nietypowa dla języka ogólnego, sytuacja może wystąpić wówczas, gdy kodyfikuje się terminologię, dopiero tworzoną na użytek nowej dziedziny wiedzy lub techniki, a jeszcze nicupowszcchnioną, albo gdy wprowadza się nowe nazwy obiektów geograficznych lub np. astronomicznych (por. ewentualne nadawanie nazw nowo odkrytymi planetom poza Układem Słonecznym). Mówimy wówczas o normotwórczej, modelującej funkcji kodyfikacji wobec normy. Należy jednak podkreślić, że takiej funkcji kodyfikacja nie może pełnić wobec języka ogólnego, nie można bowiem narzucać mu żadnych form gramatycznych czy znaczeń, niewystępujących w uzusie i normie.

Funkcje pełnione przez kodyfikację wobec normy są funkcjami bezpośrednimi. gdyż obie te kategorie tcorctycznojęzykowc są jak o tym pisaliśmy ze sobą ściśle powiązane. Funkcje kodyfikacji wobec uzusu z jednej, a systemu z drugiej strony mają charakter pośredni (właśnie poprzez oddziaływanie na normę).

W stosunku do uzusu kodyfikacja pełni zazwyczaj funkcję hamującą (opóźniającą, retardacyjną): pewne elementy rozpowszechnione, uzualne, nie zyskują sankcji kodyfikacyjnej. Na przykład powszechnie stosowana składnia typu nie X, a Y (* Roślina pochodzi nie z Afryki, a z Azji), często używane wyrażenie "póki co czy nagminna forma 'tych deszczy wciąż pozostają nieskodyfi-kowane, a forma biernika ta (książkę) doczekała się aprobaty kodyfikacyjnej tylko w mówionej odmianie polszczyzny¹⁴⁰.

Analogiczną funkcję kodyfikacji wobec systemu językowego można nazwać jej funkcją ochronną. Chodzi o niedopuszczanie do systemu tych elementów uzualnych, które są sprzeczne z jego modelami. Tak więc współcześnie nic kodyfikuje się połączeń typu *sport telegram. *biznes informacje. *Barbie styl. wzorowanych na obcych modelach składniowych, niecharakterystycznych dla naszego języka, w którym poprawne są konstrukcje telegraficznie o sporcie, informacje biznesowe, styl (lalki) Barbie.

Kodyfikacja, stabilizując normę, wpływa też pośrednio także na stabilizowanie się pewnych modeli systemowych. Tak więc na przykład usankcjonowanie końcówki -ów w D. Im takich rzeczowników jak aktualia, chemikalia, militaria (tych aktualiów, chemikaliów, militariów, a nic: *aktualii. *chemikalii. *militarii)

^IW D. Buttler nazywa ją funkcją modelującą, wdaje się jednak, ta termin ten sugeruje nieco inną treść: kształtowanie czegoś nowego, nic zaś propagowanie, promowanie jednej z istniejących już form.

¹⁴⁰ ..Rekordzistą" pod tym względem jest chyba krótka forma celownika zaimka sobie, czyli: se. która pojawia się w tekstach już od XVIII w., a wciąż jeszcze nie została skodyfikowana. jest traktowana jako błąd językowy.

63

Start

Itelix iLibrary Reader

9 Kultura języka polskie...

te Zrzuty ekranu

PL E3 ^