Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 022635

HU U? Ofc’ &    % Limit wydruku: 0

a o ©

Slrona 51 /293

A. UutonU Kutaint jf.-yta /n-hlń-ti' Tnyit. 7ilf<l4nflwlia ItKtfMnt. Ww>aHitt KOS ISBN 0-01 I4$ł»«. O hy WN PWN JfrtS

usuwania wyjątków spełnia również kryterium ckonomiczności środków językowych. Za pożądane uznać należy te elementy, które przyczyniają się do zwiększenia systemowości języka (np. forma biernika Ip tą, na wzór tamtą, ową, wybitą, umytą: formy gałęziami, liściami, dbniami), za niepożądane zaś te, które powodują powiększanie liczby wyjątków (np. sańmi, *ś\wińmi). Kryterium systemowości środków językowych (wymieniane niekiedy jako jedno z kryteriów poprawności językowej) zawiera się więc w kryterium ckonomiczności.

Kryterium funkcjonalności (użycia) środków językowych (kryterium funkcjonalne) należy odnosić przede wszystkim do tekstów językowych, pośrednio zaś tylko do elementów systemu i do innowacji. Należy bowiem założyć, że to. co sprawdziło się jako funkcjonalne w danym typie tekstów, wchodzi zazwyczaj do języka jako, w mniejszym lub większym zakresie, przydatne. Kiy-terium to można sformułować następująco: dobre są te środki językowe, które są zgodne z funkcją pełnioną przez określoną wypowiedź, niepożądane zaś są te. które utrudniają bądź uniemożliwiają pełnienie tej funkcji. Określenie studio kosmetyczne jest funkcjonalne, umożliwia bowiem nazwanie (w miarę) luksusowego gabinetu kosmetycznego tak. by miało to walor reklamowy, zachęcało klientki. Bardzo podobna nazwa 'studio mebli kuchennych jest niefunkcjonalna, gdyż nic wywołuje jednoznacznych skojarzeń (biuro projektowe? punkt sprzedaży? salon wystawowy takich mebli?). Funkcjonalne jest posługiwanie się skrótowcami w tekstach technicznych i urzędowych: zazwyczaj niefunkcjonalne - używanie ich w utworach literackich bez zamiarów stylizacyjnych. „Kryterium to relatywizuje zatem poprawność danej formy językowej do określonego wypadku jej użycia (to samo może być w jednym tekście uzasadnione i popraw ne, a w innym może razić)’’¹¹⁹.

Kryterium uzualne (rozpowszechnienia) jest w praktyce jednym z częściej stosowanych kryteriów oceny innowacji językowych. Można je sformułować następująco: poprawne jest to, co powszechnie używane - w rozmaitych typach tekstów, w rozmaitych typach sytuacji komunikatywnych i w różnych środowiskach (czyli ma dużą clestcnsję tekstową i społeczną). Należy jednak pamiętać o tym, że stwierdzenie tego. czy jakaś forma językowa jest „znacznie” rozpowszechniona, jest stosunkowo trudne i często opiera się na doświadczeniu językowym osoby oceniającej, nie zaś na badaniach statystycznych.

Znaczna frekwencja tekstowa, a także duże rozpowszechnienie w tekstach i ekstensja społeczna innowacji są szczególnie ważne wtedy, gdy określona innowacja nic ma oparcia w innych kryteriach - jest np. niezgodna z regułami systemowymi lub tendencjami rozwojowymi języka. Tak więc na przykład traktowanie wyrazu żołądź jako rzeczownika rodzaju męskonieżywotnego (ten żo-lądź, D. tego żołędzia) jest powszechne w tekstach różnego typu (od potocznych do artystycznych), obejmuje tez różne środowiska; można więc je zaaprobować, choć tradycyjnie rzeczownikowi temu przypisywano rodzaj żeński (to żołądź, D. tej żołędzi). Formy typu 'wzięłem, *zaczęłem, a także *[okranżać], *[zakan-

^m Ibidem, s. 7.

51

Start

Itelix iLibrary Reader

9 Kultura języka polskie...

te Zrzuty ekranu

PL E3 ^