Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 023718

E| U? 0^ ’ ^ 9^ O □ % Limit wydruku: 0

a o ©

Strona 122/293

Następna strona

A. UutonU rtWrwu /n-hlń-ti' Tnyit. ZagaMah ItkttMnt.Wtnatmia X0S ISBN iS-Ol MSI* M. O hy WN Hm W*

miałej dla nicspccjalisty. Ograniczony zasięg mają też wymienione tu kryteria dobrego stylu w odniesieniu do tekstów publicystycznych, takich jak felieton czy reportaż, uznawanych za teksty z pogranicza literatury pięknej.

Naruszenie normy stylistycznej (przejawiającej się m.in. w cechach dobrego stylu) w konkretnym tekście prowadzi do popełnienia błędu stylistycznego. Błąd taki świadczy o niepełnej sprawności językowej autora wypowiedzi, zwłaszcza zaś o nieopanowaniu przez niego wzorców stylistycznych danego typu wypowiedzi w określonej sytuacji komunikatywnej.

Opisem teorii stylu, analizą i klasyfikacją stylistyczną wypowiedzi, a także normatywnym aspektem używania różnych gatunków językowych, zajmuje się stylistyka, nauka stojąca na pograniczu językoznawstwa i literaturoznawstwa.

14.5. Stylizacja językowa

Teksty literatury pięknej, a także niektóre teksty paraliterackie (np. reportaż) mogą być pisane tak, że wyzyskuje się w nich środki językowe charakterystyczne dla różnych odmian polszczyzny użytkowej. Takie świadome kształtowanie tekstu jakiejś wypowiedzi zgodnie z normami stylistycznymi charakterystycznymi dla innego typu wypowiedzi, czyli nadawanie pewnej wypowiedzi cech właściwych określonemu stylowi, innemu niż ten. z którego ona pochodzi, nazywa się stylizacją językową-'⁶. Stylizacja może obejmować cały tekst (stylizacja całościowa), może zaś dotyczyć tylko pewnych jego fragmentów, zwykle partii dialogowych (stylizacja fragmentaryczna). Stylizacja może mieć dwa zasadnicze cele artystyczne: wzmocnienie komunikatywności i wiarygodności tekstu (stylizacja informacyjna) bądź wywołanie wrażenia jego nienaturalności, manicryczności (stylizacja manicrystyczna). Najczęściej spotykane rodzaje stylizacji to: archaizacja, dialcktyzacja i kolokwializacja.

Archaizacja polega na wpleceniu w tekst utworu elementów charakterystycznych dla języka minionych epok (dawnych wyrazów, ich form i konstrukcji składniowych - jest to archaizacja fragmentaryczna) lub ukształtowaniu całego języka na wzór polszczyzny którejś z dawnych epok (archaizacja całościowa; wypadek dość rzadki, gdyż tekst całkowicie archaizowany byłby mało czytelny, zwłaszcza gdyby dotyczy ł epok odległych). Archaizowany jest np. język Trylogii Sienkiewicza, powieści historycznych Kraszewskiego, język niektórych seriali telewizyjnych i filmów historycznych. Archaizując, należy uważać, by nie popełnić anachronizmów językowych, to znaczy, żeby nic przypisać jakiejś epoce wyrazów, ich form i konstrukcji, które wówczas jeszcze lub już nic występowały.

Dialektyzacja (stylizacja gwarowa) polega na wprowadzeniu do tekstu elementów którejś z gwar ludowych (dialektyzacja fragmentaryczna) lub całkowitym kształtowaniu języka utworu na wzór języka gwarowego (dialcktyzacja całościowa). Dialektyzacja występuje w wielu utworach literackich, opisujących

*** Szerzej o stylizacji (delinicje, typy. wyznaczniki) por. prace S. Dubisza: Stylizacja gnarowa w polskie.i prozie trzydziestolecia powojennego, Warszawa 1986 (zwłaszcza cz. I, s. 8-44), i Archaizacja w XX’*viecznej polskiej powieki historycznej o ireduiowieczu. Warszawa 1991.

122

Start

Itelix iLibrary Reader

9 Kultura języka polskie...

te Zrzuty ekranu