158 CZĘŚĆ Ml. System ochrony zdrowia w Polsce w dobie reformy
• zmniejszenie zatrudnienia o około 100 tys. pracowników w ciągu 3 lat;
• szeroki program edukacyjny zarówno dla kadry zarządzającej, jak i dla lokalnych polityków zdrowotnych;
• masową prywatyzację usług ambulatoryjnych podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej;
pozwala ocenić, że był to najtańszy i najbardziej efektywny ze wszystkich branżowych programów restrukturyzacji przeprowadzonych od 1990 r.
W wyniku restrukturyzacji dokonały się także przekształcenia własnościowe zakładów opieki zdrowotnej.
Najpopularniejszym przekształceniem w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej była likwidacja samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej i powstanie podmiotów niepublicznych - praktyk indywidualnych lub grupowych lekarzy i pielęgniarek.
Najczęściej majątek służący do wykonywania usług pozostawał własnością samorządu lokalnego i był wynajmowany lub dzierżawiony lekarzom i pielęgniarkom. Do wyjątków należały decyzje samorządów o sprzedaży majątku.
W przypadkach przekształceń szpitali powstawały spółki prawa handlowego z udziałem samorządów terytorialnych i pracowników, niekiedy również innych podmiotów, głównie jako inwestorów, np. lokalnych banków spółdzielczych. Wówczas majątek lub jego część stanowił aport samorządu lokalnego do tworzonej spółki.
Powstawały również niepubliczne szpitale, głównie opieki długoterminowej, tworzone przez samych pracowników bez udziału majątku samorządów.
W 1998 r. było 1087 prywatnych zakładów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej i 13 prywatnych szpitali. W roku 2000 było już 10 099 prywatnych zakładów ambulatoryjnych, czyli prawie 10 razy więcej. Liczba prywatnych szpitali wzrosła do 69, czyli powiększyła się pięciokrotnie.
W oparciu o przedstawione wyniki można mówić o masowej prywatyzacji usług medycznych w skali kraju, bowiem ponad 80% zarejestrowanych zakładów opieki zdrowotnej to zakłady niepubliczne.
Stopień zaangażowania w przekształcenia własnościowe jest zróżnicowany w zależności od regionu. Najwięcej prywatnych zakładów opieki zdrowotnej w grudniu 2000 r. odnotowano w województwach: wielkopolskim - 89,7%, lubuskim - 85,1%, mazowieckim - 84,9%. Najmniej: w świętokrzyskim - 43,9% i kujawsko-pomorskim - 55,5%.
Z przeprowadzonych badań wynika, że dostępność, jakość i satysfakcja pacjentów są wyraźnie wyższe w placówkach niepublicznych. Pacjenci zadowoleni z usług świadczonych przez indywidualne i zbiorowe praktyki lekarskie zwrócili uwagę na lepszą organizację pracy, możliwość rejestracji na wybrany przez nich dzień, dbałość o wystrój i czystość, życzliwość personelu, lepsze traktowanie pacjentów, a także dyspozycyjność lekarzy i pielęgniarek. Gorsze odczucia pacjentów notowano w stosunku do publicznych przychodni - pacjenci zwracali uwagę na utrudnienia w rejestracji, czas oczekiwania na wizyty, niezadowalające traktowanie przez personel.