ZT087 (2)

172 CZĘŚĆ 2. ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM TURYSTYCZNYM

marketing, zarządzanie działalnością operacyjną czy polityka kadrowa. Decyzje inwestycyjne mają także znaczny wpływ na wyniki przedsiębiorstwa, przez co są istotne dla właścicieli i menedżerów.

W rozważaniach skoncentrujemy się na wymogu pomnażania majątku właścicieli firmy jako podstawowym kryterium analizy i oceny projektów inwestycyjnych. Korzystając z dotychczasowego dorobku badawczego, przyjrzymy się uważnie od strony teoretycznej i praktycznej różnym metodom stosowanym w tym zakresie. Nieco uwagi poświęcimy także pozafinansowym aspektom inwestycji, kładąc nacisk na ryzyko i jego konsekwencje strategiczne.

Chcąc zrealizować wybrane przedsięwzięcia inwestycyjne, przedsiębiorstwo musi dysponować odpowiednimi funduszami. Druga podstawowa kwestia omówiona w tym rozdziale dotyczy zatem doboru źródeł finansowania. Zapoznamy się z najpopularniejszymi długoterminowymi źródłami finansowania oraz czynnikami determinującymi ich atrakcyjność z punktu widzenia przedsiębiorstwa. Jednak zanim przejdziemy do rozważania wspomnianych kwestii, powinniśmy się zastanowić nad celem działania przedsiębiorstwa.

Nadrzędny cel przedsiębiorstwa

Cel istnienia przedsiębiorstwa od dawna jest przedmiotem licznych prac naukowych. Na przykład Arnold (1998, s. 41) stwierdza, że w wypadku spółek akcyjnych, „niezależnie od tego, czy analizujemy duży projekt inwestycyjny, czy próbujemy ustalić optymalną kombinację źródeł finansowania, podstawowym kryterium oceny zawsze będzie wartość wytworzona na rzecz akcjonariuszy”. Jednak w wypadku mniejszych firm sprawa nie jest już tak oczywista. Zdaniem McMahona i Stangera (1995, s. 22), „rzadko kierują się one jednym nadrzędnym celem (...) Z reguły przejawiają wielorakie i złożone dążenia”. Potwierdzają to badania prowadzone wśród małych firm turystycznych, z których wynika, że ich właściciele niekoniecznie na pierwszym miejscu stawiają wyniki finansowe (np. Blackwood, Mowl, 2000, s. 62). Z drugiej strony jednak wiele opracowań pokazuje, że nieumiejętne zarządzanie finansami jest częstą przyczyną upadku przedsiębiorstw (Lussier, 1985). Każda firma zatem, jeśli chce zwiększyć swe szanse na przetrwanie, wzrost i długotrwały sukces, musi poświęcać sporo uwagi zarządzaniu finansami. W dalszej części rozdziału omówimy elementy o kluczowym znaczeniu dla racjonalności zachowań przedsiębiorstwa w tym zakresie.

Zarządzanie finansami

Zadanie przedsiębiorstwa polega zasadniczo na pozyskiwaniu funduszy i inwestowaniu ich w przedsięwzięcia atrakcyjne ekonomicznie. W celu pomnożenia majątku właścicieli trzeba zdobywać potrzebny kapitał względnie tanim kosztem i przeznaczać go na realizację projektów o dużej zyskowności. Z tego powodu ocena ewentualnych długofalowych przedsięwzięć inwestycyjnych pod kątem ich atrakcyjności oraz poszukiwanie optymalnego sposobu ich finansowania to bardzo ważne aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Długofalowe decyzje inwestycyjne

Przez inwestycję rozumiemy zaangażowanie określonego kapitału w przedsięwzięcie gospodarcze, z nadzieją na uzyskanie korzyści przewyższających poniesione nakłady. Jak wynika z raportu rocznego Airtours (obecnie MyTravel), przedsiębiorstwo, które chce dobrze prosperować, musi poświęcać wiele uwagi wyszukiwaniu dochodowych projektów inwestycyjnych:

„Airtours nadal będzie inwestował w rozwój dotychczas obsługiwanych i nowych rynków w celu trwałego zwiększenia wielkości sprzedaży. Umożliwi to dodatkowe inwestycje w aktywa operacyjne, takie jak samoloty, statki pasażerskie, hotele i ośrodki wypoczynkowe, które z kolei przyczynią się do wzrostu i poprawy charakterystyki zysków” {Raport roczny Airtours; cyt. za: Crossland, 1998).

Z deklaracji tej widać, że firmy mogą inwestować pieniądze w rozmaite kategorie zasobów, przeznaczając często na ten cel bardzo duże kwoty. Decyzje inwestycyjne z reguły mają istotny wpływ na funkcjonowanie i wyniki przedsiębiorstwa w dłuższej perspektywie. W dodatku niejednokrotnie są one nieodwracalne, dlatego przed ich podjęciem trzeba dokładnie rozważyć skutki.

Metody oceny przedsięwzięć inwestycyjnych

Ocena przedsięwzięcia inwestycyjnego obejmuje analizę jego wpływu na przyszłe wyniki przedsiębiorstwa. Jednak sporządzanie prognoz dla przedsiębiorstw turystycznych - ze względu na niestabilność otoczenia - nastręcza wiele trudności, dlatego inwestycje w tej branży są obarczone znaczną niepewnością i ryzykiem. Oczywiście ryzyko jest nieuchronnym, a nawet pożądanym aspektem działalności gospodarczej. Gdyby podmioty dysponujące kapitałem chciały go zagospodarować w bezpieczniejszy sposób, mogłyby założyć lokatę bankową lub kupić obligacje rządowe. Inwestując w przedsięwzięcia gospodarcze, podejmują większe ryzyko, ale za to mogą liczyć na większe zyski.

Ze względu na dużą wagę długofalowych decyzji inwestycyjnych ich podejmowanie należy rozpocząć od sporządzenia listy różnych projektów możliwych do realizacji w danych okolicznościach. Następnie menedżerowie powinni gruntownie przeanalizować każdą z opcji pod kątem ryzyka i ewentualnych korzyści, tak aby nie wydawać zbyt pochopnie bardzo dużych nieraz kwot. Zazwyczaj analiza polega na