DIGDRUK00150510 djvu

(    4    )

Czyli podobieństwem iest wyprowadzić z cząstkowych znaiomości niektórych praw i znanych przykładów, łańcuchem powiązanych rozumowań, pewne przekonanie o możności utworzenia rzeczy, która z przyczyny nowości naygwałtownićy obraza dawne wyobrażenia? Długo wahałem się o podobieństwie wykonania takowego przedsięwzięcia iedynie tyli tr następuiące myśli wsparły mnie chwil iącego się w niepewności: —

Zyiemy w takim wieku przemysłu, gdzie nie tylko wolno iest zboczyć z utartey drogi wiekami, ale nadto coraz większćy liczbie społeczność: śmielszy ch przedsięwzięć ięzyk star: się zrozumialszym. Z iedney strony uczą nas zawstydzone i potylekroć razy upokorzone przesądy, iak często nieprzyiazny upór przeciw nowości, uchylić sięmusiałpod wy* trwałością mocnerni praw^Tdami objaw iaiąeych ic. Z drugiey sposoby ćwiczenia naszego umysłu doprowadzone do wyniosłości konsekwentnego rozumowania, dozwalała nam możności sądzenia o całości rzeczy z poznanych praw mli części. Wszakże niezmierne odległości mierzemy zbyt drobnemi iednościami. Od wyobrażenia grubości włosa, miary 'cala, stopy, sażnia i t. p. rozwodziemy się po całey ziemi mierząc iey urozmaicone kształty ± rozlegle granice. Co więcćy, w znosieiny się nawet do odmówionych krain śmiertelnym istotom, dozwalaiąe urnysłov,i rozszerzać się wśród licznych światów, iż dopóki nakoniec tenże umysł me rozchwieie się w nieskończoności. Nie zdają się iuż dziś śmie-sznemi badacze przyrodzeni i ogłaszaiąc iednakowe prawa atrakcyi, meprzenikliwości, ciężkości, i t.p. unoszonego v atrem drobnego pyhi, iak ogromnych bryt kamieni, iak wiekami okrzepłych głazowych . ziemnych pokładów. Im bardziey Dzyk rozumuiący stałe się zrozumiałym dla ogołu, tćm mnićy tez iest prześladowany sam rozum i tem wię' cćy ćfinione onegoż owoce. Dla tego widzicmy nieskończone przykłady w historyi postępu rozumu ludzkiego, iak często naypięknieysze i naykorzystnieyszc ofiarowane społeczności dary, odrzucanemi bywały ze wzgardą i iak za dobre chęci przysługi, Śmieszność stawała się iedyną nagrodą wynalazców; aż dopóki przyiazne słońce niewzruszonym prawdom nieoświccilo większćy przestrzeni umysłów. Wynalazki, są-iak owa dobroczynna poiedyńcza roślina zjawiona przypadkiem z odległych kraiów w cienistem ustroniu, gdzie równie byt swóy ukończyć może nieznaną, ieżeli iey ręka człowieka nie rozniesie po rozległych polach, nie osłoni od zniszczenia i nie zachowa iey dobroczynnych owoców. Widoczny tego mamy przykład w narodach, gdzie w miarę postępu wyobrażeń postępuią też rów nie pożyteczne odkrycia. Jakże wielka liczba iest takowych, które w innych mieyscach okryte śmiesznością, w Anglii lub Francy i Uwieńczone zostały naypomyślnieyszym. skutkiem. Takowe i tym podobne myśli, iuko też obraz przemysłu onecnćy epoki i światła naszego wieku, ośmieliły mnie naybardziey do ogłoszenia nieznanego dotąd przedmiotu. Albowiem kray nasz który tyło korzystnemi w krótkim czasie okrył się zakładami przemysłu, który iylu posiada znakomitych we wszelkiego ro-dzam umieiętnościach mężów; zdaie mi się bydz, dostateczną rękoymią, iż równie i