dydaktyka wyklad 36

142 < >ę<«- II. Szkolą - kształcenie - nauczyciel

2.5. Implementacja programu szkolnego jako proces zmiany

2.5.1. Ewolucyjnie czy rewolucyjnie?

Zdaniem D Walkera z ewolucją programowa w oświacie mamy do czynienia ..od zawsze" Stopniowa zmiana jest wpisana w edukacje szkolny, stanow i jeden ze składników życia szkolnego. Reformy zaś wprowadzane s,| wtedy, gdy występuje jakaś nadzwyczajna presja na zmianę. Presja la może pochodzić ze świata polityki, być wymuszona rozwojem technologicznym, sytuacja demograficzna. ekonomiczna np. Upowszechnione przekonanie o konieczności zmiany prowadzić może do przekazania jakiemuś ukonstytuowanemu lub już. istniejącemu ..ciału" (np ministerstwu do spraw' edukacji) zadania przekształcenia woli zmiany w jej zaplanowanie i wdrożenie w życie^{1 2}’ Rozwijanie prac programowych (konstruowanie programu, opracowanie strategu jego upowszechniania. implementacja poprzez wypracowanie i produkowanie materiałów eduka-cyjnych oraz organizowanie różnych loim prace z nauczycielami), prowadzi stopniowo do etapu określanego jako ..upowszechnienie” czy ..instytucjonalizacja zmiany".

U. C. Wragg zwraca uwagę, że o ile początek wywołanej w ten sposób zmiany oznacza zwykle rewitalizację środowisk szkolnych, o tyle końcowe prace programowe łączą się często ze zmniejszeniem efektywności instytucji edukacyjnych, ograniczeniem ich zdolności do wprowadzania autozmian. Historia oświaty dostarcza wszak wielu przykładów na to. jak doskonale przygotowane „wielkie reformy", budzące wiele entuzjazmu wśród teoretyków i ekspertów edukacji, „umarły śmiercią naturalna, gdy zabrakło fanfar, świateł i wspierania w postaci kursów doskonalących" ⁿ.

W myśleniu o programie szkolnym, wobec dynamicznie zmieniającego się kontekstu działania szkoły, coraz częściej ujawnia się przekonanie, ze nowe warunki funkcjonowania szkoły wymuszaj;! przyjęcie nowego podejścia do programu szkolnego, filozofii akcentującej nie i>le reformowanie szkoły, ile jej nieustanne reformowanie się. a więc cyrkularny proces zmiany, modyfikowany na poszczególnych etapach (od uświadomienia konieczności zmiany, poprzez społecznie doświadczaną wolę jej dokonania, zaplanowanie zmiany i wprowadzenie jej w życic) dzięki zastosowaniu zróżnicowanych (zarówno ilościowych, jak i jakościowych) procedur ewaluacyjnych.

1’itsja czynników zcu nęir/nydi (ekonomicznych.

poliiyc/nych.

ilcmi»vr;iric/nych.

kulturowych.

fcliuijnych)

liiiplcincni«‘icin (doskonalenie nauczycieli.

materiały

edukacyjne.

podręczniki)

Rv%.

Spiralny rn/ońj programu szkolnego

2.5.2. Centralnie czy lokalnie?

Pozę .talii jeszcze do omówienia k westia, centralna zmiana programu czy zmiany o clinrakicr/e lokalnym ’ Takie sfomuilowunie wskazuje na polityczny wymiar programu szkolnego. Pytanie to stawia sic często w warunkach amerykańskich. Wobec historycznie umocowanej decentralizacji (w Stanach nigdy nie było centralnych programów szkolnych) jest to pytanie o to. kto ..rządzi" programem, jakie instytucje maja wpływ na to. czego i jak uczą się dzieci i młodzież w szkole, czy s;| to instytucje centralne; społeczność lokalna, agencje egzaminacyjne układające centralne sprawdziany, pracodawcy ogłaszający nabór pracowników

0    określonych kwalifikacjach, wydawnictwa podręczników czy też instytucie kształcące nauczycieli - wyposażające ich w laki a nie inny zestaw wiedzy

1    umiejętności, W zdecentralizowanym zarządzaniu oświatą rząd nie ma bezpośredniego wpływu na proces konstrukcji programu, ale może nim zawiadywać poprzez stanowienie prawa ośw iatowego, opracowywanie i ogłaszanie standardów edukacyjnych, zatwierdzanie podręczników.

/.daniem i). Walkera reformy i lokalne decyzje o stopniowych zmianach uzupełniają sic. wzajemnie dopełniają czy dookrc.ślają Interesujące wydaje się także tego spostrzeżenie wskazujące na cyklicznośc zmian. Dowodem może tu hyc

1

" \) (■, Walker. pr/ywotufic pr/clotn propresyw Ktvc/uv. proponuj* uyru/ni' u-/. oh.ewolucji

2

reformy. mcii reformatorski szkoły I su typ zmiany nazswa .<n ..r.s-,> 1:is.}.| w mmialinzó" Sianowi on z remily odpowietlż na (»rak reakcji oliejalnych czenników na otleznwan.i i zjiapnuzowaiią sj.ntłcc/nie potrzeby /mian w cńukncii Ruch len bywa mic|o\\an\ przez różne ośroJki i inslyincic. kiorc lohhuiae. wymuszają na r/ailacli. centralnych e/y lokalnych, p...to...o- określonych tlec\/n.

*’ II. ( Wrapp. Ir:v n\tniitrv /'roprywin. Warszawa IWI