dydaktyka wyklad 32

V

CZERWIEC i LIPIEC >293

OŚWIATY

strona 7

ceniu wyszczególnionych powyżej ro-ozajów metod. Decyzje o ich doborze, choć wielorako uwarunkowane, są nade wszystko w gestii twórczego nauczyciela.

SZCZEGÓLNE WALORY METOD POSZUKUJĄCYCH

Akceptując ooirzebę stosowania w codziennej pracy szkolnej różnorodnych metod kształcenia należy jednak podkreślić szczególne walory metod poszukujących, nazywanych tez aktywizują-

KSZTAŁĆ

cymi. G ich wysokich wartościach pedagogicznych decyduje fakt, ze uwzględniają one w swoim przebiegu właściwości procesu poznawania ludzkiego odkryte przez psychologię poznawcza, a zwłaszcza zdobycze współczesnego funkcjo-nalizmu. Zgodnie Z koncepcją funkcjonalną. człowiek jest istotą aktywną, wykonującą różnorodne czynności zewnę-) trzne (praktyczne) i myślowe pc to, sby osiągnąć planowane cele (Kozieie.cki. :9t9). Czyli człowiek ucz-/ się ccisw irs-‘ formacjom prynącym ze środowiska oraz J informacjom zakodowanym uprzednio w ' pamięci. Oczywiście informacje te są je-⁼ dynie materiałem, który jest przez człowieka przetwarzanym w procesie myśte-3 nia. planowania działań, rozwiązywania ii problemów, kształtowania postaw. A za-c tern człowiek jest zorganizowaną jedno-zi stką, aktywnie uczestnicząca w kon-3j struowaniu poznawanej rzeczywistości.

a Funkcjonalne ujmowanie procesu na-:i uczania-ucztenia się stwarza tez odpalą wiednią perspektywę patrzenia na in-_s. terakcje nauczyciel - uczeń. Model na-c, uczyciala podającego wiedzę, a więc

zt i

o'

<f!

CS

ar

VI

cc

:vs

ii

stosującego^metody podające i transmisyjne, zastępuje nauczyciel - organizator sytuacji zadaniowych, w których uczeń pod jego kierunkiem, ale względnie samodzielnie rozwiązuje zadan.ia poznawcze • poszukuje i dorabia się wiedzy i umiejętności, a jednocześnie rozwija caia swoja osobowości Stąd to ogromne znaczenie melod poszukujących, aktywizujących. problemowych, zadaniowych, a więc takich, powtórzmy to jeszcze raz, które umożliwiają uczniom samodzielne poszukiwanie wiedzy w toku ich własnej, wielostronnej aktywności, wywołanej sytuacją zadaniową lub problemową.

NIEKTÓRE TENDENCJE ROZWOJOWE

•    Wyraźnie zarysowującą się tendencja w zakresie stosowania metod kształcenia w edukacji na świście jest zdecydowane przechodzenie od metod transmisji wiedzy do metod o charakterze poszukującym, ality wizującym, dialogowym opartych na zasadach partnerstwa, przyjaznego komunikowania się i możliwości .pełnej interakcji między nauczycielem i uczniem a także poszczególnymi uczniami. Konsekwencją

er Ki I A ^l8' ^lsrd*^{ncji jes:}

L— I NJ I i—\ ctąęts zmiana wielkości -grup uczniowskich w należności

00    stosowanych metoc ksztajcenia. Jeżeli nauczanie jest ęiównie jednokierunkowe. czyli polega na przekazywa-niu informacji od nauczyciaija do ucznia. wówczas klasa może składać sie z większej ilości osób. Natomiast kiedy kształcenie opiera się na interakcjach między nauczycielem i uczniami, jak również pomiędzy uczniami nawzajem, wówczas klasa musi być stosownie podziemne. no większa 'ur rcrdzr.- r-.ale

grupy w zależności cd zastosowanej metody . Konsekwencją omawianej zmiany jest również to. że coraz częściej mówi się dzisiaj o metodach ucze-I nia się w szkcie. a nie o metodach ' nauczania.

*    Występowanie ucznia w rpii poszukiwacza wiedzy oznacza, żs jest on bardziej "twórca" metoc nauczania

1    uczenia się, aniżeli ich "kc nsumen-iem". Coraz częściej samodzielnie po-

l de.muie on wszelkis decyzte związane j z własną edukacją, wecluć formuły:

I "pianuj -• pracuj - sprawdzaj", fi. Męighan (1992) twierdz:, iż w zależności od organizacji procesu uczenia stę można okresiić uczniów jako poszukiwaczy autonomicznych lub demo-kralycznych. O ile w działaniu autonomicznym uczeń staje się całkowicie odpowiedzialny za samecc siebie, to demokratyczne uczenie się Macza go Z tym wszystkim do Grupy. Grupa ustala zakres treści, metod i śrocków, któn/mi będzie się posługiwać, czuli wtedy ze- . spoi: planuje - dziaia - sprawcza. Zgodnie z zasadami partnerstwa, nauczyciel wchodzi cjo grupy jako jeden z jej uczestników Uczenie sie autonomiczne i demokratyczne są wobec siebie komplementarne, gdyż grupa nastawiona jest na rozwój swoich uczestników.

V ' Kolejną tendencją związaną z metodami jest nauczanie poprzez zespoły nauczycielskie. Zdaniem v/leiu teoretyków kształcenia, czynienia jednego nauczyciela odpowiedzialnym za całość nauczania w zakresie danego przedmiotu nie jest rozwiązaniem optymalnym. Do lak zwanego zespciu nauczana należeć powinni; ocok nauczyciela kierującego, posiadającego pełne kwalifikacje, również inni nauczyciele, a także jego asystenci i pomocnicy, którymi mocą być lepiej przygotowani uczniowie, studenci, osoby związane profesjonalnie z danym tematem, rodzica i wszyscy inni, którzy mogą wnieść coś nowego co przerabianego zagadnienia,

* Zdaniem T. fiusena (197J), najbardziej gruntowne przeobrażenie w zakresie metod kształcenia, polegać będzie na całkowitej indywidualizacji nauczania i w związku z tym - pełniejszym niż dotychczas wykorzystaniu w uczeniu się różnorodnych mediów edukacyjnych. Frsca nauczyciela koncentrować się będzie na: a) ckreśieniu poziomu wiedzy i umiejętności każdego ucznia; bj cbaniu o dostarczenie mu odpowiednich treść: i doświadczeń, crownie w postaci żródet wiedzy; c) kontrolowaniu i ocenianiu pcstępów uczniów. Zdaniem tego autora, dobrego nauczyciela na'eżv wyobrazić sobie "jako lekarza, kićrv ;c postawieniu indywidualnej diaanczY, wypisuje najskuteczniejszą recepie cis danego Ucznia i poleca ją zrealizować w aptece, wypróbowanych i sprawdzonych środków dydaktycznych" (tamże. s. 96).

JJTE.EATURA ■'    ;

Huscn T.. Oświata i wychowanie w reku : 2000, PWN, Warszawa 1974.

Kozietecki J.: Rozwiązywanie próbie- :• mów: PZWS,Warszawa 1963.    77

. Kruszewski K. Lęg.); Sztuka nauczania. ^: ^ Czynności nauczyciela, PWN, Warszawa 1991.

Kupisiewicz Cz.: Szkolnictwo w proce- ^; sie przebudowy, WSiP. Warszawa 19SZ.Y Lewowicki T.: Indywidualizacja ksziat-r { cenią,.PWN, Warszawa 1977. ,

Meighan H.: edukacja elastyczna. Jutro * ; twojego dziecka decyduje się. dzisiaj, f. V7yd. Stowarzyszenie Masza Szkoła, 5991. hi'—~ - Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyk: • V" ogplnei, PWN, Warszawa 1 937.

Rutkowiak J. (red.): Pytanie, dialog, w-y-jż chowanie, PWM, Warszawa 1992.

Slrykcwski W . Gawrecki L.i Metody i T środki ksr.alce.n.a stosowane w szkcie,

PWN, 'Warszawa-Kraków 1390.    ŁŚjj:

Zborowski J.: Unowocześnienie metod. U nauczania,. PZWS, Warszawa ISóS. -

I '