WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI027 I djvu

zeum Etnologicznego znajduje się dwoje drewnianych drzwi, ozdobionych rzeźbą przez jakiegoś Murzyna z plemienia Haussa. Że dziwaczne te płaskorzeźby, przedstawiające sceny z życia Sudanu, mają służyć ku ozdobie — nie ulega żadnej wątpliwości. Lecz jaki rodzaj uczucia estetycznego pragnął wyrazić snycerz w swoich postaciach? Rezgrabne kształty i karykaturalne twarze pozwalają, zda się, ńa jedną tylko odpowiedź: artysta pragnął wywołać efekt komiczny. Rzeczywiście, tak sadz większość Europejczyków i to nie tylko w danym wypadku, lecz wogóle, gdy chodzi o rzeźby Murzynów. Sąd ten przypomina do pewmego stopnia nai-wny sąd dziecka, które mniema, że bąk jest gniewny, ponieważ brzęczy. Niedołężne postaci rzeźby murzyńskiej robią na nas wrażenie komiczne. Ale czyż to jest dowodem, że działają one lub też powdnny działać w ten sposób na wrepółplemieńcó w artysty? Śmiejemy się również z niezdarnej figurki, którą na swej tabliczce szyfrowej wyrysował pięcioletni Europejczyk, a jednak nasza wmsołość oburza małego artystę, w jego bowiem oczach rysunek ten nie jest wcale komiczną karykaturą, lecz bardzo pow^rażną podo bizną dziarskiego żołnierza. Obawiać się należy, iż rzeźbiarz z krainy Haussa czułby się rćwnież obrażonym, gdyby zobaczył, jakie wrażenie wywołuje jego dzieło w Berlipie. I bez tej wszakże próby możemy twierdzić z wszelką pewnością, że wrażenie, jakie te rzeźby sprawiają na Murzynie i na Europejczyku, muszą być zgoła różne i właśnie o tyle, o ile różnią się między sobą Murzyn i Europejczyk. A dzieje się to nietylko dlatego, że Murzyn patrzy na rzeźbę innemi oczyma, ale przedewszystkim dlatego, że uzupełnia ją sobie zupełnie odrębnemi wyobrażeniami. Każde dzieło sztuki samo przez się jest tylko fragmentem. To, co przedstawia artysta, potrzebuje dopełnienia w wyobraźni wadzą: dopiero w ten sposób powstaje całość, jaką pragnął stworzyć artysta. W każdym razie jakieś dzieło sztuki wywrze zgoła odmienne wrażenie na kimś, kto potrafi zdać sobie sprawę z tego, co w nim artysta pragnął w^Tyrazić, niż na kimś innym, który ograniczy się na bezpośrednio danym

http://rcin.org.pl