23487 Stróżewski „O prawdziwości dzieła sztuki”

O PRAWDZIWOŚCI DZIEŁA SZTUKI

do czynienia z trzema członami, ujawniającymi się w tej nowej sytuacji: 1) z dziełem, 2) z zespołem zdań wyrażających jego sens, a więc zdań będących interpretacją dzieła, 3) z rzeczywistością transcendentną, ściślej, z tym jej aspektem, które dzieło dzięki zespołowi zdań interpretacyjnych ujawnia i do którego się poprzez nie odnosi (albo, inaczej powiedziawszy: do których dzieło w pewnym sensie - uchwyconym w sądach sub (2) się odnosi).

Między tymi trzema komponentami zachodzą relację, których istota może być uchwycona jedynie intuicyjnie, dzięki odpowiedniemu nastawieniu doświadczającego ich podmiotu, który winien być wymieniony jako czynnik 4. Owe intuicyjne, a zarazem poznawcze akty muszą z całą pewnością wykryć i stwierdzić, z apodyktyczną koniecznością, iż pomimo „skoku", jaki dokonuje się między (1) a (2) („skoku" o wiele bardziej radykalnego - jeśli się akceptuje tezę o grasz-sądach dzieła - niż przejście od dzieła do jego konkretyzacji estetycznej), związek między nimi jest związkiem immanentnym, koniecznym i prawomocnym, że sens wyrażony w sądach interpretacyjnych jest istotnie sensem samego dzieła, dającym się w nim intuicyjnie uchwycić i z niego wydobyć. „Z" niego - a więc musi on zawierać się „w" nim.

Skoro więc sens - warunek prawdziwości - zawiera się w dziele, można też mówić, że zawiera się w nim (potencjał nie) określona prawda, która zostanie zaktualizowana - dzięki odpowiedniemu przeżyciu i dokonujących się w nim żabie gach hermeneutycznych - w sądach zasługujących na miano sądów par excellence prawdziwych.

Dopowiedzmy: dzieło może stać się „prawdziwe" tylko i wyłącznie dzięki sądom interpretującym, które się na nim nabudowują. Podstawową i nieodzowną cechą relacji zaclio dzącej między nimi a dziełem jest wierność. Prawdziwość jes! własnością relacji, zachodzącą między sądami interpretacyj nymi (czyli interpretacją w sensie wytworu) a rzeczywisto ścią transcendentną.

Jednym słowem: prawdziwa jest interpretacja dzielą, jej prawdziwość jest w takim stopniu prawdziwością s.t

mego dzieła, w jakim ona sama (interpretacja) jest wobec niego wierna.

Schematycznie można by to przedstawić następująco:

1 oznacza dzieło sztuki, II - interpretację (rozumianą oczywiście jako wytwór), III - rzeczywistość wobec nich transcendentną. Strzałka W oznacza relację wierności interpretacji wobec dzieła, strzałka P- prawdziwościowe odniesienie interpretacji do rzeczywistości transcendentnej w stosunku /.arówno do I, jak i II. Linią przerywaną zaznaczono prawdziwościowy stosunek dzieła do rzeczywistości, stosunek, który jest konsekwencją zaistnienia W '\ P, \ który musi być z konieczności „zapośredniczony" w II.

Wypada tu dodać, że interpretacja prawdziwościowa nie zawsze doprowadza do stwierdzenia prawdziwości dzieła w stosunku do rzeczywistości. Może się okazać, że sensy, jakie i la się z niego wydobyć, są w całości lub w części fałszywe, a więc nie znajdujące odpowiednika w rzeczywistości transcendentnej. Odniesienie prawdziwościowe P, zamiast warto-•.ei prawdy, przybierze wówczas wartość fałszu. Z jeszcze Innym przypadkiem będziemy mieli do czynienia, gdy interpretacja okaże się niewierna wobec dzieła. W takiej sytuacji I n a wil/.iwościowe odniesienie dzieła do rzeczywistości zostanie albo zablokowane, albo zmieni wartość. Wynika z tego, że wartość /'zależy z konieczności od W.

9S1