36670 SNB13693

130 Osoby niepełnosprawne w Polsce w łatach dziewięćdziesiątych

się tęsknota za państwem opiekuńczym i rozwiązaniami socjalnymi p₀. przedniego systemu, przede wszystkim związanymi z bezpłatnymi możli. wościami rehabilitacji.

„Państwo powinno ich (niepełnosprawnych) bardziej wspierać fi. nansowo. Leczenie jest bardzo drogie, a renty bardzo niskie. Wczasy bezpłatne, sanatorium, rehabilitacja. Państwo powinno pozwolić ludziom niepełnosprawnym móc pracować, żeby stać ich było na leczenie, wyjazdy." [77]

„ Ulgi lub dotacje na prąd i opał. Czy ja z takich niskich dochodów (renta 490 zł) muszę płacić jeszcze podatki? Teraz u nas wieś zakłada wodociąg i telefonizują wieś, to powinniśmy my, niepełnosprawni mieć ulgi. Żeby była dostępna informacja o tym co przysługuje i gdzie mam się udać z problemami niepełnosprawnych. Jak i gdzie załatwić samochód dla niepełnosprawnych, przystosowany, bezprocentowo na raty. Jak się o tym dowiedzieć? ” [140]

„ Obniżyć ceny na leki, inaczej załatwić odliczanie od podatku, bo limit na leki wynosi 100 zł i dopiero od tej kwo-y można odliczyć od podatku, a to jest bzdura, bo niewiele ponad 100 zł wydaję na leki, a właśnie te 100 zł to dla mnie dużo (renta 400zł). Trzeba podwyższyć emerytury, choć do 1500 zł. Państwo krzywdzi rolników, którzy cale życie pracowali przyznając im tak nędzne pieniądze. " [70]

„Państwopowinno im (niepełnosprawnym) zagwarantować wysokie renty, żeby ten chory niepełnosprawny miał życie godne. Opieka społeczna powinna zaopiekować się — dać węgiel na zimę, wymalować pokoje, dać schronienie. ” [119]

W porównaniu z rokiem 1993 uderzający jest wzrost liczby postulatów dotyczących poprawy możliwości leczenia, a zwłaszcza zapewnienia pomocy ortopedycznych i obniżenia cen leków. O obu tych sprawach respondenci mówią obecnie dwukrotnie częściej. Zmniejsza się natomiast liczba postulatów dotyczących ogólnej poprawy sytuacji materialnej i podwyżki rent. W roku 1993 takie postulaty pod adresem państwa zgłosiło 67,1% badanych. Nie musi to oznaczać jednak obiektywnej poprawy sytuacji materialnej (choć w pewnych przypadkach miała ona miejsce), lecz raczej akceptacją istniejącego stanu rzeczy i zmniejszenie roszczeń ogólnych — „państwo nie ma skąd dokładać do rent inwalidów” — na rzecz szczegółowych postulatów, gdzie deficyty istniejącej sytuacji materialnej ujawniająsię najdotkliwiej. Sferą taką jest niewątpliwie szeroko rozumiana opieka zdrowotna.

Rozważania powyższe skłaniają do postawienia pytania o problem roszczeniowości naszych respondentów. Niewątpliwie wiele wypowiedzi można by zakwalifikować jako roszczeniowe — „państwo powinno dać”, „państwo powinno zabezpieczyć” itd. Jaką jednak szansę na zaspokojenie elementarnych potrzeb życiowych i zdrowotnych mają ludzie starsi, utrzymujący się z renty, uzależnieni od opieki swoich rodzin, pozbawieni praktycznie możliwości leczenia i zainteresowania pomocy społecznej? Gdzie mają szukać wsparcia, jeżeli nie w „państwie”, które przez wiele lat postrzegane było jako całkowicie odpowiedzialne za los swoich niepełnosprawnych obywateli? Roszczeniowość ta jest więc w znacznej mierze efektem zagubienia w nowej rzeczywistości i bezradności wobec codziennych problemów życiowych.

Sprawą zasługującą na szczególne zainteresowanie jest problem poziomu poinformowania środowisk inwalidzkich. Z jednej strony dostępność i przejrzystość informacji były bardzo negatywnie oceniane, gdy wypowiadali się oni o funkcjonowaniu instytucji. Z drugiej strony w hierarchii oczekiwań wobec państwa poprawa informowania zajmuje jedno z ostatnich miejsc i wydaje się, że nie jest to szczególnie ważne dla badanego środowiska. Ten swoisty paradoks pomagają zinterpretować dane dotyczące stosunku do źródeł informacji i generalnego poziomu poinformowania, jakie uzyskano również w naszym badaniu.

Z ogólnej charakterystyki poszczególnych typów niepełnosprawności wiemy, że nie można od większości tych osób oczekiwać aktywnej eksploracji, poszukiwania i docierania do potrzebnej informacji. Większość z tych osób ponadto nie potrafiłaby najprawdopodobniej przełożyć tej wiedzy na praktyczne instrukcje działania dla siebie. Natomiast rzeczywistą potrzebą jest dostarczanie informacji o charakterze instruktażowym, bardzo konkretnych i ściśle powiązanych z indywidualną sytuacją danej osoby. Stąd tak krytyczna ocena funkcjonowania instytucji w tym zakresie. W tej sytuacji wydaje się, że jedyną realną szansą zwiększenia poziomu poinformowania osób niepełnosprawnych jest upowszechnianie infor-