Image
33 djvu

124

skarbowe i wojskowe skupiają w swych rękach zarząd spraw najważniejszych, przejawia się dążność do ześrodkowania władzy, a rządy sejmikowe chylą się ku upadkowi.

3) Sądownictwo.

Ustrój sądów niższych grodzkich i ziemskich, dla stanu szlacheckiego, pozostał taki sam, jak w poprzednim okresie, tylko w sądach najwyższych zaszły ważne zmiany przez ustanowienie trybunałów.' Dotąd sądownictwo najwyższe skupiało się w rękach królewskich, w sądach nadwornych i sejmowych, w których obok monarchy zasiadali senatorowie; szlachta nie miała w nich udziału. Zakres działalności tych sądów był rozległy: do nich odwoływano się od wyroków sądów niższych, tutaj roztrząsano zawiłe sprawy kryminalne i publiczne, w których szło

0    naruszenie interesów państwowych, o osobę, dobra i dochody królewskie, rozpatrywano skargi przeciwko nadużyciom urzędników. Król był sędzią ostatecznym, w ważnych kwestyach zawsze odwoływano się do niego, to też sądy sejmowe nie mogły podołać licznym sprawom, domagającym się rozpatrzenia. Nasuwała się potrzeba stworzenia nowych organów władzy sądowej. Potrzebę tę wyzyskała szlachta na swoją korzyść

1    ujęła w swe ręce sądownictwo, usuwając odeń króla i senatorów. Ustanowienie trybunałów w roku 1578, za panowania Stefana Batorego — to ostatnie ogniwo w długim łańcuchu swobód i przywilejów, jakimi cieszył się stan szlachecki w Rzeczypospolitej. Trybunał koronny zgromadzał się w Piotrkowie na jesień i zimę, by są-