54439 P1010204 (2)

XVI TWÓRCZOŚĆ LIRYCZNA I EPICKA

d’accusation, Odpowiedź na akt oskarżenia), wygłasza swoje credo człowieka postępowego (Ecńt en 1846, Pisane w r. 1846). Zbiór ten zawiera także najpiękniejsze poematy podyktowane miłością ojcowską i rozpaczą poety po stracie najstarszej ukochanej córki. Leopol-dyny (1843).

Chociaż w drugiej połowie życia poety liryka nie dominuje już\ w jego twórczości, odsunięta na plan dalszy przez wzmożoną działalność jego na polu poli- I ' tycznymPhie zaprzestanie on nigdy lirycznego noto- j wania swoich doznań; w ciągu życia pisarźa, a nawet 1 jeszcze pośmiertnie, będą wychodziły zbiory jego poezji 1 zadziwiające szerokością tematyki — żaden temat ludzki I nie był mu obcy i nie wydawał mu się niegodny utrwa- I lenia wierszem — oraz doskonałością formalną.

Jako epik Hugo jest autorem dwu nie dokończonych I poematów zakrojonych na potężną skalę (La fin de I Satan i Dieu) oraz cyklu Legendy wieków (Legende I des siecles), gdzie we fragmentach epickich o ołbrzy- I mim rozmachu i dużej plastyce przebiega poeta mito- I logie i dzieje ludzkości, poczynając od starożytności I greckiej i biblijnej, poprzez mroczne średniowiecze I i bujny ferment epoki Odrodzenia, poprzez wizje I Wschodu — aż do czasów współczesnych* ze znamien- I nym pominięciem dziejów⁷ XVII i XVIII wieku. Na I tym bogatym i barwmym materiale, promiennym lub I tragicznym, poeta kreśli dzieje ludzkości w jej drodze I do postępu, szukając w epokach najgłębszego mroku I i największego zdziczenia moralnego — świadectw na I korzyść dobroci i wielkości ludzkiej.

Wśród satyryków francuskich Hugo zajmuje chyba naczelne miejsce dzięki swojemu zbiorowi Kar (Chfitt-ments) z ich nieporównaną dramatycznośclą i pasją, przebijającą z każdego wiersza poety oburzonego w swoim poczuciu ludzkim i obywatelskim.

Jako powieściopisarz Hugo rozpoczyna zgodnie z duchem epoki od powieści „czarnej", tj. pełnej okropności, nastawionej na budzenie grozy w czytelniku, by przejść z kolei do powieści społecznej, broniącej praw człowieka. Ostatni dzień skazańca (1829), jest wstrząsającą mową przeciw karze śmierci. Klaudiusz Gueux (1834) to oskarżenie systemu więziennictwa | jego bezdusznymi przepisami i niesławną rolą obrony klas posiadających przeciw nędzarzom. Arcydziełem tego rodzaju jest powieść Nędznicy (Les miserables, 1862), dzieło wieloletniej pracy, potężnk^epopeja demaskująca niesprawiedliwość społeczną, oskarżająca kodeks karny, który stoi na straży interesów klas posiadających, i oskarżająca społeczeństwo o to, że jest w nim nędza, o to, że wykoleja ona moralnie człowieka, o to, że człowiek, który raz zbłądził, na zawsze zostaje odcięty od społeczności, gdyż ta odmawia mu możliwości zrehabilitowania się, stawiając przez to dzielne, pożyteczne jednostki poza swoim nawiasem i skazując je na los ściganego zwierzęcia. W powieści tej Hugo występuje także w obronie kobiety i dziecka, krzywdzonych i wyzyskiwanych w istniejących warunkach społecznych. Te wszystkie momenty odnajdziemy także w powieściach historycznych Wiktora Hugo, mianowicie w jego Człowieku śmiechu (L’homme qui

Bibl. Nar. Ser. II, Nr 84 (W. Hugo: Hernani)