94283201 djvu

<212 N. CYBI I-SRI

kazują, że jedyna zmiana, jaką do pewnego stopnia przynajmniej można wykazać, jest zmiana reakcyi w nerwie czynnym. Zmianę tę jednak udawało się spostrzedz przeważnie tylko w białej sub-stancyi rdzenia lub mózgu. W pniach zaś nerwowych zmianę reakcyi spostrzegano ty lko w czasie śmierci włókien, natomiast wcale nie spostrzegano ani podczas stanu czynnego nerwów, ani w nerwach zabitych działaniem wysokiej temperatury (od 45°- 50^c). Wszelako i te zmiany, które spostrzeżono, są o tyle niewybitne i tak niestałe, że niektórzy badacze (Heidenhain, Liebreich) nawet ich zupełnie nie przyjmują.

Odpowiednio do tych nieznacznych zmian chemicznych, które w nerwach podczas stanu czynnego zachodzą, i inne zjawiska fizyczne, jak np. zmiany temperatury, towarzyszące zwykle stanowi czynnemu mięśni, są również niewybitne, również nie łatwo dają się w^rykazać. Rzeczywiście badania Helmholtza i Heidenhaina, dokonane zapomocą ścisłych przyrządów termoelektrycznych, które były w stanie oznaczyć różnice temperatury o ¹/iooo°5 dały w zupełności wynik ujemny. Chociaż Schiff, Valentin, posługując się nerwami zwierząt ciepłokrwistych. stopniowo oziębianych prawie do temperatury pokojowej, podczas drażnienia pili nerwowych wykazali nieznaczne ogrzew^ranie się, to jednakże wobec licznych warunków, które mogły spowodować błędy w spostrzeżeniach, doświadczenia te nie mogą mieć znaczenia decydującego. Dlatego kwe-styę, czy w nerwach podczas stanu czynnego rzeczywiście wywiązuje się ciepło, można uważać do dzisiejszego dnia za zupełnie nierozwiązaną.

Znużenie nerwów. Ten brak wybitnych zmian chemicznych I oraz zmian temperatury daje prawo do przypuszczenia, że w rzeczywistości podczas stanu czynnego w nerwach przemiana substan-cyi jest bardzo nieznaczną i że wskutek tego nerwy w daleko wyższym stopniu muszą być odporne na działanie wszelkich bodźców, daleko dłuższy czas mogą funkc3^Tonować, niżeli mięśnie, je-dnem słowem, że daleko trudniej mogą wpadać w stan znużenia. Badania bezpośrednie w tym kierunku stwierdzają w zupełności to apriorystyczne prz\ puszczenie. Wszelako doświadczenia nad znużeniem nerwów natrafiają w rzeczywistości na bardzo znaczne przeszkody. O czynności nerwów sądzimy przeważnie na podstawie czynności narządów końcowych, a więc dla nerwów odśrodkowych na podstawie czynności mięśni lub gruczołów, dla nerwów dośrodko-