22 (746)

Kraków 2005

AFRYKA - RÓŻNORODNOŚCI JŁDNOŚĆ

lub Adża), D a h o m e j (Fonowie), A s z a n t i, federacja J o r u b a z najstarszym, świętym ośrodkiem I f e, nie upodobniła się do europejskiej. Również i tutaj złoto przywabiło kupców uruchamiając wymianę handlową, a żelazo wywarło swój kulturotwórczy wpływ, którego efekty (sztuka) zadziwiły świat zachodni. Jednak prawdziwym napędem gospodarki większości państw (z wyjątkiem Beninu) był handel niewolnikami. Prawdopodobnie dlatego pod koniec XIX w. skorumpowane eksportem niewolników gwinejskic systemy państwowe łatwo upadają i dostają się w ręce białych kolonizatorów.

Odmiennie sytuacja wyglądała w Afryce Wschodniej, określanej dziś jako A z a n i a. Pada ona ofiarą najazdów nilocko-kuszyckich (chamickich) plemion pasterskich nomadów, ciągnących zwłaszcza z Półwyspu So-malijskiego, z których najbardziej znane to: Galla, So-malisi, Masajowie, Watussi (Tutsi), Bahima, Luo. Sami pasterze zakładali niekiedy państwa w rodzaju królestw ludów Luo, K i t a r y, B u n i o r o, R u a n d y i Burundi. Część badaczy uważa, że najazdy ludów pasterskich w średniowieczu uniemożliwiły samoistny rozwój kopieniaczych kultur Bantu. Tamtejsze mity przypisują zazwyczaj założenie państw ludowi Baczwezi, w którym domyślano się echa owych nilotyckich pasterzy. Obecnie dominuje jednak pogląd odwrotny, to pierwotne pasterskie społeczeństwa nilotycko-kuszyckic zostały zasymilowane przez przybyłych do wschodniej Afryki Bantu, prowadzących niewyspecjalizowaną gospodarkę rolniczo-hodowlaną. Dopiero od ok. 1700 n.e. ma miejsce wtórna specjalizacja, jedna część ludności koncentruje się na pasterstwie, reszta - na rolnictwie.