46 (308)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©Wydawnictwo WAM. Kraków 2005

AFRYKA - RÓŻNORODNOŚCI JEDNOŚĆ

talne pojęcie ‘bytu' przez oddzielenie go od atrybutu ‘siły’, lecz Bantu nie. ‘Siła’ w jego myśleniu jest niezbędnym atrybutem ‘bytu’, i koncepcja ‘siły’ jest nie-rozdzielna od definicji ‘bytu’. U Bantu nic istnieje idea ‘bytu' pozbawionego idei ‘siły’”¹³. Siła życiowa pojmowana jest więc jako istota bytu, a niejeden z jego atrybutów: „siła jest naturą bytu, siła jest bytem, byt jest siłą”. Zdanie to należy rozumieć tak, że z punktu widzenia Bantu rzeczywistość nie składa się z nagromadzenia odrębnych statycznych elementów, lecz z powiązanych w jedną całość zasad o dynamicznie zmiennym potencjale, dla nich świat jest komunią, a nie zbiorem jednostek lub niezmiennych elementów istotowych. Dlatego siła występuje (w różnym potencjale) we wszystkich elementach świata, od minerałów po Najwyższą Istotę. Można ją zwiększać, zmniejszać, wreszcie może całkowicie zniknąć bądź zostać powołana do istnienia (doprowadzanie do obu tych krańcowych jej stanów przypisywane jest tylko Najwyższej Istocie). Pewne siły, wyposażone w intelekt i posiadające odpowiednią wiedzę (ludzie, przodkowie, duchy, bogowie), mogą wpływać na inne siły i na siebie nawzajem. Taki wpływ przywykliśmy nazywać magią.

W Afryce każdy Muntu (byt myślący), nawet najmniejszy, mocą swojego słowa włada każdą rzeczą, zwierzęciem i rośliną, kamieniem i młotem, księżycem i gwiazdami. Jeśli powie: „Niech słońce spadnie z nieba”, słońce spadnie, chyba że jakiś potężniejszy Muntu mocą swojego słowa rozkazał słońcu trwać na niebie [...] nazywanie jest inkantacją, twór-

¹ P. Tcmpcls, Bantu Philosophy, Paris 1959. s. 50-51.