48 (295)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©Wydawnictwo WAM. Kraków 2005

AFRYKA - RÓŻNORODNOŚĆ I JEDNOŚĆ

ślenia wszystkich Bantu i, pośrednio, wszystkich Afrykańczyków, a nawet wszystkich społeczności tradycyjnych. Jego zdaniem, każdy człowiek, obojętnie czy Afrykanin czy Europejczyk, musi poradzić sobie z problemem egzystencji, co oznacza posiadanie jakiejś idei bytu, zorganizowanej w system zasad, a więc ontologię. Ta generalizacja spotkała się z powszechną krytyką, jednak teoria Tempelsa w różnych postaciach nadal jest uznawana przez większość afrykanistów-religioznaw-ców. Najpoważniejsza krytyka, dokonana przez zairskic-go filozofa Ntumbe Tshiamalengę, dotyczy samych podstaw' tej idei, mianowicie niemożliwe jest zestawienie ze sobą zachodniej, filozoficznej koncepcji bytu z afrykańską ideą siły. Koncepcje Bantu trzeba ustawić w kontekście innych tamtejszych koncepcji, tak jak zachodnie pojęcie bytu ma sens dopiero w opozycji do pojęcia nicości. Tempels nie tyle więc opisał filozofię Bantu, co stworzył własną.

W latach pięćdziesiątych pojawiły się próby kontynuacji tradycji Tempelsa w' postaci tezy dynami z-m u, autorstwa Alcxisa Kagamc, który nic tylko pochodził z należących do Bantu Banjarwanda, ale i wykształcenie miał językoznawcze. Uznał, że jego ojczysty język (kinyarw anda) dzieli elementy rzeczywistości na naturalne klasy: ludzie, przedmioty magicznie poruszane, narzędzia, płyny, zwierzęta, miejsca, abstrakcje itd. Przynależność do danej klasy można rozpoznać przez deter-minatyw poprzedzający rdzeń słow'a. Analiza semantyczna rdzenia -ntu, odnoszącego się do każdej z klas, rozpatrywanego w połączeniu z podstawowymi determi-natywami, doprowadziła do odnalezienia istoty bytu jako