85 (121)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©Wydawnictwo WAM. Kraków 2005

85_r

PROBLEM NAJWYŻSZEJ ISTOTY U SAN

wcieleniem zła, uosabiającym wszelkie zagrożenia dla ludzi: głód, chorobę, burze, huragany, koszmary senne, a zwłaszcza śmierć. Wydaje się, że modliszka, wspólny ludom khoisańskim zwierzęcy przodek-heros kulturowy, zyskała u Hotentotów negatywne aspekty poprzez związek ze sferą śmierci, dusz i duchów. //Gaunab wciela się w trupy i wysysając z nich życie, sprawia, że stają się złymi duchami. W końcu stoczył z nim walkę sam Tsui-//goab. Początkowo zwyciężał //Gaunab, ale jego przeciwnik z każdą chwilą zyskiwał coraz większą siłę, aż w końcu zabił //Gaunaba uderzeniem w skroń za uchem. Umierając //Gaunab zdołał zranić go w kolano, odtąd bóg kuleje- znak kontaktów z zaświatami, chtoniczną mocą ziemi. Tsui-//goab mieszka w niebie czerwonym, //Gaunab w czarnym, ciemnym, obaj gromadzą służące im dusze zmarłych. Słudzy //Gaunaba to źli czarownicy.

W innej wersji kosmicznego pojedynku Haitsi-aibib walczył z *Ga-*groiba „Zrzucającym w dół”, który miał zwyczaj siedzieć nad brzegiem głębokiego dołu i prowokować przechodniów do rzucania weń kamieniami. Kamień odbijał się od dna i zabijał rzucającego. Haitsi-aibib nie dał się podejść, rozpętała się walka wręcz, w której pokonany niemal Haitsi-aibib uciekał wokół dołu, aż pośliznął się i wpadł doń, na szczęście wciągnął wroga za sobą, doprowadzając do jego śmierci. Zgodnie z kosmiczną wizją Khoikhoi walka ta po w-tarza się co roku przed porą deszczową, podobnie jak to dzieje się w kosmologii Masajów (zob. s. 240).

Buszmeński //Gauwa, hotentocki //Gaunab (z pierwotnego rdzenia *gawa „istota, która zmarła”) są postaciami ucieleśniającymi wszystkie dusze zmarłych jako