47 (298)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©Wydawnictwo WAM. Kraków 2005

LTNOFltOZOFIA

iir

czym aktem. To, czego nie możemy pojąć i wyrazić (nazwać), jest nierealne, nie istnieje. Ale każda ludzka myśl raz wyrażona, staje się rzeczywistością. Gdyż słowo trzyma bieg rzeczy w ryzach, zmienia je i przekształca. A ponieważ słowo ma tę moc, każde słowo jest efektywnie zobowiązujące. Nic ma niegroźnego, niezobowiązującego słowa. Każde ma swoje konsekwencje. Dlatego słowo wiąże Mimtu, a Muntu jest odpowiedzialny za swoje słowa¹⁴.

Istotna dla pojmowania działań magicznych jest wiedza (mądrość). W sensie afrykańskim oznacza ona znajomość sił, zasad i efektów ich działania, a więc jest wiedzą o charakterze metafizycznym. Pełnią wiedzy dysponuje Najwyższa Istota, dlatego zetknąwszy się z tajemniczym zjawiskiem lub niepojętym biegiem wypadków Baluba mówią: Vidye uyukile „jeden Bóg wie”, co zakłada kosmiczną przyczynowość, wszystko ma swój wyznaczony przez Stwórcę cel. Wiedza człowieka pochodzi od Najwyższej Istoty, od niej ludzie otrzymują swoją siłę woli pod postacią zastrzyku siły, wiedza jest więc sama w sobie siłą. Zapotrzebowanie na znajomość sił i skutków ich działania zmusza do korzystania z usług specjalistów od mocy kosmicznych, wróżbiarzy, czarowników lub szamanów posiadających dostęp do sekretów życia, znających trtanga, czyli leki, przedmioty mocy i duchy.

Najbardziej problematyczny w koncepcji Tempelsa okazał się zasięg jego teorii. Rys myślenia charakterystyczny dla bantuskiego ludu Baluba z Zairu (gdzie był przez ponad 10 lat misjonarzem) uznał on za cechę my-¹⁴ J. Jahn. Muntu..., s. 132-133.