32 (463)

'hemw piękna. Warszawa 2<K>9 »-01 -15714-2. ©by WN PWN 2009

3. Kosmetyczna chemia nieorganiczna 3.6.3. Sole kwasów fosforowych

Największe znaczenie kosmetyczne mają sole kwasu fosforowego (tetraoksofosforo-wego, dawniej ortofosforowego) H3PO4 i politrioksofosforowego (dawniej metafosforo-wego) HPO3

o

HO-P -OH

OH

oraz di fosforowego (dawniej pirofosforowego) H4P2O7, który powstaje w procesie kondensacji kwasu fosforowego:

^{0    0}    HO    O

I    II    \ /°\ /

HO-P -OH + HO-P -OH -- P    P_x +    H₂0

1    1    </\ /\*

OH    OH    OH HO

Fosforan(V) wapnia [Ca3(P0₄)2], nierozpuszczalną w wodzie substancję stosuje się w pastach do zębów jako środek czyszczący. Podobne zastosowanie ma wodorofosforan wapnia CaHP(>4 (DCP, Imphos, Denttphos K), który występuje w formie gruboziarnistego dihydratu lub drobnoziarnistej soli bezwodnej. Aby ograniczyć możliwość hydrolizy, w wyniku której dochodzi do uwalniania kationów wapnia, do wodorofosforanu wapnia dodaje się fosforanu magnezu Mg3(P0₄)2 lub difosforanu sodu Na4P207-

Metafosforan(V) sodu (NaPC>3), stosowany w kosmetyce w formie polimerów:

•    (NaP03>6, calgon, heksametafosforan jest białym proszkiem, rozpuszczalnym w wodzie, stosowanym do zmiękczania wody w płukankach do włosów i w solach kąpielowych.

•    (NaPC>3>30-90, sól Grahama, zawiera od 30 do 90 cząsteczek NaP(>3. Jest to ciało szkliste, wolno rozpuszczające się w wodzie, z jednoczesną depolimeryzacją. Roztwory są alkaliczne o pH = 8-8,6. Sól ta jest stosowana do zmiękczania wody w kosmetykach i środkach piorących.

•    (NaP03>2ooo» sól Maddlera, zawiera około 2000 cząsteczek NaPO*. Jest substancją krystaliczną, nierozpuszczalną w wodzie. Stosowana jest jako środek polerujący i czyszczący w pastach do zębów.

Fosforany(V) sodu. W zależności od liczby atomów sodu podstawionych w kwasie fosforowym wyróżniamy: di wodorofosforan sodu NaH₂P04 • 2H₂0 (daje roztwory kwasowe pH = 4,5), wodorofosforan disodu Na2HP0₄ • I2H2O (roztwór o stężeniu 1% jest alkaliczny, pH = 9.5), fosforan trisodu Na^POł • 12H₂0 (roztwór o stężeniu 1% jest silnie alkaliczny, pH = 11,5). Fosforany sodu zmiękczają wodę — z kationami wapnia dają trudno rozpuszczalne w wodzie osady. Wykazują właściwości odtłuszczające