85 (51)

I? Sztuka argumentacji - Krzysztof Szymanek, Krzysztof A. Wieczorek, Andrzej S. Wójcik - iLibrary Reader

Strona 85/150

Limit wydruku: 0

K. Sajmimlc. K. A. WKcecrik. A. S. Wójcik. Anulu argmwjmw/1 ÓUestMs u A*AwA» tvgiMtnifó». Wjrwuu. 21K0. ISBN S? 01 • I40Ó9 U. O by WN PWN 200}

_Argument z podobieństwa 85

wybuchli. Podobnie nieuświadomione popędy wytwarzają w psychice człowieka coraz większe ciśnienie, prowadźcie ostatecznie do destrukcyjnego wybuchu, jeśli nie da się im ujścia.

(i)    Nie da się przygotować młodzieży do życia rodzinnego na szkolnych lekcjach. To tak. jakby próbować kogoś nauczyć pływać z dala od basenu lub innego zbiornika wody. Jest to przecież niemożliwe.

(j)    Bill Clinton nigdy nie służył w wojsku. Wybranie go prezydentem, a zatem i zwierzchnikiem sił zbrojnych USA jest jak wybranie przypadkowego przechodnia. aby kierował statkiem kosmicznym.

(k)    Twierdzić, że nie ma nic sprawiedliwego ani niesprawiedliwego poza tym. co nakazują lub czego bronią ustanowione prawa, znaczyłoby twierdzić, że nim wykreślono koło. promienie jego nie były między sobą równe. Trzeba zatem uznać stosunki słuszności za wcześniejsze od ustanowionego prawa, które je utwierdza.

[Monteskiusz O duchu praw. t. 1, cz. 1, ks. 1, rozdz. 1 Warszawa 1957

(tłum. T. Boy-Żeleński)]

§ 2. Ocena argumentów z podobieństwa

Chociaż argumenty z podobieństwa, podobnie jak wszystkie inne argumenty nicdedukcyjne. nic są nigdy niezawodne, nic dając stuprocentowej gwarancji prawdziwości konkluzji, to jednak mogą one charakteryzować się mniejsza lub większa silą związku uzasadniającego. Siła la zależy w pierwszym rzędzie od jakości podobieństwa, stanowiącego osnowę rozumowania. Podobieństwo powinno opierać się na cechach istotnych, to znaczy takich, które maja. lub potencjalnie mogą mieć znaczenie dla prawdziwości konkluzji. Jeśli przykładowo, dostrzega się podobieństwo drewna do plastiku, a następnie wnioskuje, że skoro drewno unosi się na wodzie, to plastik również będzie się unosił, to najistotniejsze jest tu oczywiście podobieństwo pod względem ciężaru właściwego, a nie np. pod względem koloru. Jeśli konkluzja głosi, te jakiś czyn powinien być zakazany, to należy rozpatrzyć te względy, które zwykle przesadzają o słuszności zakazów, a następnie zbadać, czy podobieństwo dotyczy tych właśnie względów.

l ak jak o istotnych podobieństwach, można mówić o istotnych różnicach, czyli o braku podobieństwa pod jakimś ważnym względem. Istotna różnica pojawia się wtedy, gdy przedmiot X. którego dotyczy konkluzja, nie posiada jakiejś cechy, która wyraźnie wpływa na słuszność zawartego w przesłankach twierdzenia dotyczącego tego Y, z którym porównuje się X.

Kiedy podobieństwo stanowiące osnowę argumentu dotyczy mało istotnych cech i/lub obarczone jest istotnymi różnicami, mówimy o błędzie płytkiej analogii.

Błąd płytkiej analogii niekiedy przybiera postać analogii metaforycznej, kiedy to argument opiera się na metaforze urobionej na podstawce podobieństwa zupełnie nic związanego z treścią konkluzji. Na przykład:

€£3# 12:59

Tj Start    ^ Gra FreeCell #30416    84 - Paint    5^ Itelix iLibrary Reader    Sztuka argumentacji-...