9 (1047)

148 4. Kosmetyczna chemia organiczna

Elastyna jest białkiem fibrylarnym (skleroproteiną), białkiem włókien elastynowych, wpływających na elastyczność skóry. Substancja ta jest odporna na działanie nawet mocnych kwasów i zasad oraz podwyższonej temperatury. Elastyna zbudowana jest w 90% z pięciu aminokwasów: waliny, proliny, leucyny, izoleucyny i glicyny. Stosowana jest w postaci hydrolizatów jako substancja nawilżająca oraz tworząca trwały film na skórze. Rozpuszczalna forma elastyny jest składnikiem szamponów do włosów, nadaje włosom elastyczność.

Fibroina i serycyna to białka fibrylarne jedwabiu naturalnego otrzymywanego z oprzędu poczwarki jedwabnika. Z jednego oprzędu otrzymuje się włókno o długości 300-900 m, które składa się głównie z fibroiny (substancji białkowej) i serycyny (lepkiego białka — kleju jedwabiowego). Fibroina wygładza zmarszczki; mieszanina fibroiny i serycyny działa nawilżająco i ochronnie (tworzy na skórze i włosach bardzo cienki film nieokluzyjny). Stosowane są w odżywkach i szamponach, ponieważ nadają włosom połysk, puszystość i odbudowują zniszczoną strukturę włosa.

Kazeina, białko globularne, występuje w mleku. Pod wpływem enzymów lub kwasu strąca się z mleka; oczyszczenie i osuszenie daje bezpostaciowy proszek, który zawiera kwas glutaminowy, prolinę i kwas hydroksyglutaminowy. Stosowana jest do wyrobu kremów kazeinowych, maseczek przeciwzmarszczkowych oraz w formie hydrolizatu do zmiękczania, nawilżania skóry i regeneracji włosów (np. po ondulacji).

Keratyna jest to fibrylarne białko budulcowe warstwy rogowej naskórka, paznokci i włosów. Aminokwasem dominującym jest cysteina, której dwie cząsteczki łączą się mostkiem disulfidowym, dając cystynę (3,3'-ditiodicysteinę):

COOH

COOH

HoN

NH,

cystyna

Hydrolizaty keratyny mają duże powinowactwo do włosów, stosowane są więc w odżywkach i szamponach regenerujących włosy ze zniszczoną strukturą keratynową. Hy-drolizowana keratyna wbudowuje się we fragmenty włosa, odbudowując jego pierwotną strukturę. Keratyna decyduje o kształcie włosa — rozrywając mostki disulfidowe można włosy modelować, a odbudowując mostki można strukturę włosa utrwalać. W ten sposób odbywa się proces ondulacji włosów. Ondulacja jest to redukujące rozszczepianie wiązań disulfidowych keratyny, przeprowadzane w temp. 30-50^cC, przy pH = 8-8,6, to znaczy poza punktem izoelektrycznym keratyny odpowiadającym pH = 4,7. W tych warunkach następuje „poluzowanie" struktury keratyny włosa, co ułatwia dostęp substancji redukujących (kwasu tioglikolowcgo i tiomlckowego). W celu złagodzenia wpływu podwyższonego pH stosuje się mieszaninę kwasu tioglikolowego, mocznika, ureazy i enzymu katalizującego rozpad mocznika na amoniak i ditlenek węgla. Po upły-