9 (253)

122 Ił. Problem teorii gatunków mowy

[Kopacze z plemienia Yarra (...) lubią docinać dryblasom na temat ‘naszego portu’ (wymowa: „arbom” zamiast „harbour").

[...]

■Jak wskazują powyższe przykłady, chiacking jest blisko związane z australijską ideą mateship (koleżeństwa, kumplostwaj: zwykle ma ono miejsce pomiędzy mates [kumplami], często jest działaniem wzajemnym, a jeśli nie wzajemnym, to podejmowanym wspólnie z „kumplami”. Zwykle mężczyźni mówią, pojedynczo, po kolei, rzucając krytyczne uwagi o innych, podczas gdy pozostali mężczyźni śmieją się, tak że cala grupa mates występuje w roli zarówno uczestników, jak i publiczności. Pokazują to kolejne przykłady:

The circle of frivolous youths who were yelping at and chyackin hitn (Australian Monlhly Magazine 1879, AND).

[Grupa wesołków, którzy piszczeli i docinali mu.J

Thty are always a-pokmg borack an a-chiackin’ o' me over m the hut!

(J. A. Barry 1893, Wilkes 1978).

[Oni wciąż płatali mi figle i docinali mi w tej chacie!]

The.re were seueral pręt.ty girls tn the ofjice, laughing and chiacking the counter clerks (Henry Lawson 1896, Wilkes 1978).

\W biurze było parą ładnych dziewczyn, które śmiały się i do ornaty sprzedawcom.)

(...)

Chiacking jest więc wspólną rozrywką, która zarówno wyraża, jak i rozwija poczucie mateship [kumplostwaj wśród jej uczestników. Jest to z pewnością zajęcie rozrywkowe, związane ze śmiechem, zgiełkiem, hałasem i dobrym humorem. Oto przykłady, które ilustrują właśnie ten aspekt chiacking:

Pleasant chi-ack tn the billets (Action Front 1940, AND).

[Przyjemne docinki na kwaterach.]

They serued out hot tea and in a few moments grumbhng gave place to ‘chiackingcriticism that a few moments ago had been edged mas now good-hum.oure.d (R. H. Knyvett 1918, AND).

[Podano gorącą herbatę, i po paru chwilach narzekanie ustąpiło miejsca docinkom; krytyka, która kilka minut temu była ostra, stała się teraz dobroduszna.)

[■•■)

Chociaż przyjemne dla uczestników, chiacking bynajmniej nie zawsze bywa przyjemne dla „ofiar”, niemniej nic cechuje go nigdy wrogość, i oczekuje się, że będzie się jc znosić w dobrym humorze:

/ was always civil to the chaps, for all the chyacking thcy gave me (W. H. Suttor 1887, AND).

[Zawsze byłem uprzejmy wobec chłopaków, pomimo tych wszystkich docinków, jakie mi się od nich dostawały.)

Tommy Bent [...] was a uictim of most of the ‘chyacking’ (Gadfly 1906, AND).

[Tommy Bent [... j był ofiarą większości docinków.]

When their chiacking got too much I would go out and talk to the turkeys (M. Eidridge 1984, AND).

[Kiedy ich docinki stawały się już nie do wytrzymania, wychodziłem i rozmawiałem z indykami.)

Co więc oznacza pojęcie chio.ck.? Proponuję następującą analizę postawy zawartej w tyrn pojęciu:

chiack

(a)    chcemy powiedzieć o tobie coś złego

(b)    dlatego, że chcemy się śmiać i czuć coś dobrego

(c)    nie dlatego, że chcemy, żebyś czuł coś złego

(d)    myślę, że wiesz: czuje się coś dobrego, jeżeli można robić to z kimś

takim, jak my sami, jak mężczyzna z mężczyzną.

Składnik (a) wskazuje, że chiacking jest zajęciem grupowym; komponent- (b) pokazuje, że robi się je dla przyjemności i zabawy; (c) pokazuje, ze jest zajęciem niewinnym, pozbawionym wrogich zamiarów; składnik (d) wskazuje, że chiacking jest głównie, choć nie wyłącznie, zajęciem męskim, :zy to indywidualnym, czy kolektywnym (wykonywanym w grupie mężczyzn), oraz że oznacza solidarność i egalitaryzm.

Pojęcie chiacking odzwierciedla niektóre z najbardziej charakterystycznych cech kultury australijskiej: towarzyskość, mateship [kumpiostwo], czerpanie przyjemności z zajęć wykonywanych wspólnie z kolegami („kumplami”), męską solidarność i „wspólbycie”, związane z demonstrowaniem ..męskości” poprzez wulgarny język itd. Pojęcie chiacking jest również odbiciem australijskiej preferencji do mówienia „złych rzeczy” raczej niż „dobrych rzeczy” o ludziach w ogóle, a o odbiorcy w szczególności -— nie dlatego, że naprawdę myśli się o nich „coś złego” lub że czuje się „coś złego” w stosunku do nich, ale ze względu na kulturowe ideały „szorstkości”, „twardości”, antysentymentalizmu, antyemocjonalności itd.

Związek pomiędzy „mówieniem czegoś złego” i „czuciem czegoś dobrego” jest szczególnie charakterystyczny. Jest to związek, który przejawia się w typowo australijskim zjawisku przyjaznych obelg (‘G‘day ya old ba-stard (Cześć, stary byku!], por. Taylor 197G), w skłonności do wyrażania entuzjazmu za pomocą przekleństw {you bloody beauty [ty cholerne cudo!]),