bożena wojtasik doradca zawodu stronaR 53

Koncepcja przedstawiona przez D. Supcra zbliża, moim zdaniem, poradnictwo zawodowe do poradnictwa życiowego. Zmienia zupełnie pogląd na działania doradcy, które nie są już postrzegane jako tylko działania doraźne, ale jako system działań podejmowanych w ciągu całego życia człowieka.

2. TYPOLOGIA DZIAŁALNOŚCI DORADCÓW W LITERATURZE PRZEDMIOTU

Zanim przejdę do omówienia własnej klasyfikacji modeli działalności doradcy zawodu, przedstawię podziały doradców spotykane w literaturze.

Międzynarodowe Biuro Pracy w Genewie wyróżnia dwa rodzaje doradców

— doradca ekspert (Grundlagebcratcr, Resource Consultant),

— doradca trener (Anwendungsberater, Process Consultant).

likspert dysponuje wiedzą fachową i jest gotowy do rozwiązywania

problemów, natomiast trener uczy i przygotowuje do poznawania i rozwiązywania problemów przez samych klientów.

T. H. Kanfer i A. P. Goldstein dzielą doradców na grupy z uwagi na poziom ich przygotowania zawodowego i zakres udziału w procesie doradzania. Wymieniają cztery kategorie doradców: analitycy (zwani teżsuper-wizorami), koordynatorzy techniczni, technicy i technicy pomocniczy. Najbardziej wykształceni, mający tytuł doktora, to analitycy. Oni właśnie obejmują cały proces udzielania pomocy, kierują innymi doradcami, sugerują, jakie teorie zastosować. Koordynatorzy techniczni — z wyższym wykształceniem — wdrażają ułożony przez analityków plan pomocy przeprowadzając wywiady środowiskowe, udzielając porad. Mają do dyspozycji dwie grupy techników, którzy ukończyli college lub są na stażach i wykonują pewne wąskie zadania w procesie pomagania, np. testowanie, badanie szybkości podejmowania decyzji, specyficznych zdolności. Interpretację wyników zostawiają jednak koordynatorom i analitykom^{1 2 3 4 5}.

Inne podziały grup doradców związane są z pełnieniem pizez nich różnorodnych funkcji. V. J. Drapela uważa, że doradca może być konsultantem i superwizorem ^4<5. Autor przedstawia również stopnie zaangażowania i style przywódcze doradców, umieszczając je w określonych ciągach cd autorytatywnych poprzez demokratyczne do liberalnych⁶.

J. Hunek natomiast wyróżnia aż 10 ról, w których występuje doradca:

— pomocnika w rozwiązywaniu problemów,

— „czujnika” zmian w otoczeniu,

— szkoleniowca, trenera,

— badacza, analityka, projektanta,

— realizatora wdrożeń,

— katalizatora (przyspieszacza zmian),

— technologa tworzenia zmian,

— mediatora (trzecia strona),

— krytyka,

— człowieka rozszerzającego pole widzenia⁷.

Choć lista ta jest bardzo interesująca, to niestety autor nie ustalił wyraźnego kryterium podziału ról doradców. Nie podaje także, w jakich sytuacjach doradca występuje w tychże rolach. Poza tym niektóre użyte określenia są niezręczne, np. „czujnik” czy „przyspieszacz”. Są to terminy prawdopodobnie przełożone dosłownie z języka angielskiego, które zaśmiecają nasz język.

Podobny podział ze względu na pełnione funkcje i sposób prowadzenia grupy treningowej przez terapeutów⁸ przedstawia S. Kratocłwil. Uważa, iż grają oni role:

— aktywnego przywódcy (rola związana z funkcją kierowniczą),

— analityka, który stanowi zagadkę, jest kimś tajemniczym, nie wyraża swojej osobowości, nie angażuje się emocjonalnie, pozwala grupie na swobodny bieg wydarzeń,

— komentatora, który pozostawia grupie swobodę w kształtowaniu biegu wydarzeń, ale jednak od czasu do czasu próbuje podsumować i komentować, co się w grupie zdarzyło; pełni funkcję zwierciadła,

— moderatora, który pozwalając także na swobodny bieg wydarzeń, czasami ukierunkowuje akcję, aby skuteczniej zdążała do określonego celu; pobudza grupę do nowych propozycji, stymuluje, koordynuje dyskusję.

Dla autora ważne jest, aby terapeuta był osobą autentyczną, co w wypadku analityka i komentatora nie zawsze jest możliwe. Domagając się,

Podaję za: 7. H u n c k. Sylwetka doradcy, fw:J Metodyka pracy doradczej, materiały na

konferencję. Tow. Naukowe Organizacji i Kierownictwa. Lublin 1986. s. 6.

⁴⁴ T. II. Kanfer. A. P. Goldstein. Psychologiczne metody pomagania ludziom.

Nowiny Psychologiczne. 1-2. 1985.

W języku polskim ...supervisor" tłumaczy się jako nadzorca, inspektor.

V. J. D r a p c I a, The Counse/or as consultant and supeivisor, Charles Thomas Publisher. Spnnjjtleld. Illinois, 19S3. s. 124, rys. S-2.

J. Huiic k. op. cii., s. 8.

Można znaleźć tutaj pewne analogie terapeuta i trener mogą występować jako osoby pomagające — doradcy.