bożena wojtasik doradca zawodu stronat 75

Rys. 21. Wymiary działalności doradcy zawodu ckspcna (Źródło: oprać, własne)

Stosunki społeczne między ekspertem a radzącym się można rozpatrywać w relacji zależności i podporządkowania.

Ekspert jest przekonany o swojej racji, „wie lepiej”, zakłada, że jeżeli radzący się dostosuje się do porady (instrukcji, wskazówek), rezultaty będą zgodne z przewidywanymi. Rozwiązuje problem /.a radzącego się. W relacji z nim radzący się jest tylko wykonawcą poleceń i instrukcji. Doradca ekspert obejmuje całość problemu, formułuje prognozę, zna sposób rozwiązania problemu.

Poradnictwo dyrektywne uprawiane przez doradcę eksperta jest poddawane w literaturze krytyce i niewielu znajduje zwolenników. Przed takim poradnictwem przestrzegają np. H. Hanselmann i R. B. Hackman dowodząc, że doradca nie może występować w roli wszystkowiedzącego i wszechmocnego ani twierdzić: „tylko ja znam świat i mogę pomóc” czy „jestem jedynym doradcą”¹.

R. Ossowski, krytykując podejście dyrektywne stwierdza, że doradca powinien być katalizatorem przemian i tylko w niektórych przypadkach może mieć przewagę kompetencji, natomiast nie ma patentu na mądrość^ Zgadza się na poradnictwo dyrektywne np. technika, gdy kupuje się telewizor, natomiast w poradnictwie życiowym uważa, że są to zbyt złożone problemy, aby można było uprawiać doradztwo ekspertowskie ².

Podobnego zdania jest T. Witkowski dowodząc, że kontakt pomocny jest kontaktem osobowym, a nie rzeczowym (instytucjonalnym), wobec tego musi mieć miejsce spotkanie osoby z osobą, a nie klienta z ekspertem. Zauważa przy tym, że dyrektywność poradnictwa wynika z jego zinstytucjonalizowanego charakteru ³.

Również A, Kargulowa poradnictwo skrajnie dyrektywne nazywa doradztwem, a jako przykładowe wymienia „organizacyjne, socjalno-wy-chowawcze, prawne, medyczne, częściowo zawodowe, językowe i inne specjalistyczne”^{4 5}. Potwierdzałyby ten pogląd badania nad doradcami prowadzone przez A. H. Freedmana. Okazuje się bowiem, że najbardziej autokratyczny sposób kierowania klientem cechuje specjalistów w określonych dziedzinach: lekarzy i prawników. Są oni także bardziej niż inni przekonani

0    skuteczności swego działania ^s.

Inni autorzy, np. K. R. Rogers i I. U. Schall, mając na myśli doradców ekspertów zauważają, że niektórzy z nich nastawiają się raczej na nauczanie

1    ocenianie drugiego człowieka, aniżeli na rozumienie go ⁶. W ten sposób najczęściej pojmują swoją rolę nauczyciele, którzy uważając, że znają dobrze uczniów, udzielają wyjaśnień i rodzicom, i uczniom, informują, oceniają, dają rady ⁷. Niestety pojmowanie swojej roli jako osoby profesjonalnie zajmującej się pouczaniem (Belehrer) przeszkadza nauczycielowi być dobrym doradcą ⁸. Podobnego zdania jest również I£. Sujak twierdząc, iż doradca, wkraczając w wielowymiarowy zakres życia uczuciowego i duchowego drugiego człowieka, nie może nauczać, gdyż wówczas angażuje przede wszystkim intelekt¹a nie włącza innych sfer osobowości.

1

p₀daję _Za M. Jędrzcjczakie m. Osobowość doradcy a cele i zadania poradnictwa iwy howawi zero. (w:] Rola poradnictwa i doradztwa w optymalizowaniu rozwoju osobowości ‘ podnoszeniu kultury pedagogicznej społeczeństwa. red. A. Karowa. M. Jędrzejczak. V/yd. UWr.. Wrocław 1980.    /

2

   R. Ossowski, głos w dyskusji, [w:) Perspektywy rozwoju teorii i praktyki porailnictwa, red. A. Kargulów.-!, M. Jędrzejczak. Wyd. UWr.. Wrocław 1980, s. 267.

T. Witkowski, glos w dyskusji, ibidem, s. 209.

•A. Kargulów a. Poradnictwo jako wiedza i system działań. Wstęp do pora dozna wstwa, Wyd. UWr., Wrocław 4986; s. 17.

3

   A. H. Frcedman; podaję za O. Czerniawską, Poradnictwo jako wzmacnianie

4

środowiska wychowawczego. Insi. Wyd. CRZZ, Warzszawa 1977, s. 16-17.

5

⁹ Podaję 7JiP Sujak. Poraihuctwo małżeńskie i rodzinne, Księgarnia św. Jacka, Katowice

6

1988. s. 8.

7

BiChm a i r u.a.. Beratnng will geiemt sein, Psychologie Vcrl. Union. MUticlicn 1989, s. 11.

8

Ibidem.

H. S u j a k, op. cit, s. 7.