CCF20091211008

40 Mit i znak

Oczywiście, mamy do cenienia z dwoma różnymi tv-pami manifestacji: obecność formy )est dosłowna, na-__ "tyćEmlastowa. a co więcej, rozlana. Zależy to - co siP~ me trzeba podkreślić - od lingwistycznej natury ele-mentu znaczącego w micie; ponieważ został utworzony przez określony już sens, może objawiać się jedynie przez jakieś tworzywo (podczas_gdy.-Wjęzyku jest ono psychiczne). W przypadku mitu ustnego ta obecność jest linearna (bo nazywam się lew), w micie wzrokowym - wielowymiarowa (w środku mundur Murzyna, w górze czerń jego twarzy, z lewej salut wojskowy itd.).

^Stosunek scafafacy poięoe~mltu z sensem jest przede wszystkim stosunkiem d e f o r m a c i iA Q<

\ Między składnikami formy istnieją stosunki miejsca, Tiilskgśópóbecność tormy jest pr^estrzgmiariPrZea-wmi'e7 pojęcie obiawIa~'się całościowo, \ jest jakby mgławicą, więkiźąlub mniejszą" kondensacją wiedzy, yego składanki powiązane są stosunkami Skojarzeń]"pojęcie opiera stę~-nrg~ńa rozciągłości, ItTe na~~jego~poprzedniej war-stwie (choć i ta metafora jest być może^yFprzestrzen-na)7~jego rodzaj obecności jest pamięcio\

można pewną formalną analogię z tak złożonym systemem"semiologicżńymlak^psychoanaTizarTodobnif-dak Tlla Preuda ukryty sens dachowania deformuje jego sens jawny, tak w micie pojęcie zniekszfałća sens^Oczy-wTście I deformacja ta możliwa jest tylko dlatego, że forlhę mTEiTtffworzył już sens lingwistyczny. W tak prostym ~systenrłE~j5k~7ęźyk, element znaczony nie może ni

czego zniekształcać, ponieważ, pusty i arbitralny^, .nie iTJu

wam s'i ę lew; ' M u r z‘y rij HfTlFć u s k i żołnierz, salutujący przed trójkolorowym sztandare m). Pojęcie zniekształca oczywiście obli-

stawT7 żadnego^poni7^i^ai je?nak jest zupełnie ina-czej: element znaczący ma jakby dwa oblicza: jedno.-które ~ jesT^^ensem -^pelnF^CHIśtoriaTwa, Murzyn-żoł-nlerz), drugie"^ które~7eTf ‘Formą - puste) (b o n a z y -się Idw

snef historii, przemienieni w gest. Tym, co zniekształca łaciński przykład, jest nazwanie lwa*w całej jego przypadkowości; tym, co mąci francuski imperializm, jest prymitywny także język, fotograficzna wypowiedź ukazująca salut Murzyna we francuskim mundurze. Deformacja ta nie jest jednak zniesieniem; lew i Murzyn są ciągle obecni, trwają nadal, są potrzebni pojęciu; okaleczeni tylko, tracą pamięć, nie istnienie; są jednocześnie uparci, milcząco obecni i wymowni, oddając całą swą siłę przekonywania na usługi pojęcia. |Poję-cie - dosłownie - zniekształca sens, lecz go nie znosi:

"Trzeba zawsze pamiętać, ze|mit jest systemem podwójnym: wytwarza się w nim jakby wszec.hoher.nnść: . _v punktem~~wyiśćia mitu jest punkt dojścia sensuT Trzy-mając się przestrzennej metafory, mocno, jak już wspomniałem, niedokładnej, powiedziałbym, że [znaczenie ! mitu streszcza się w nieustannych odwróceniach sensu, elementu znaczącego i jego formy, jeżyka pr^dmioto-wego ~r metajęzykaj świadomości znaczącej i świadomości obrazowej: wymiany~te "sTcupia"niejako pójęcig,__

pośługującTsię nimi jako dwuznacznym znaczącym, jednocześnie intelektimlnym i wyobraźniowym, arbitral-nym"'i~naturalnym.\

Nie chcę oceniac moralnie podobnego mechanizmu; /\j_j jP?[ nie popełnię jednak błędu mówiąc, że[wszechobecność' znaczącego w micie dokładnie odtwarza TTźyke a li h i_ ' '(wiadomo, że słowo to jest terminem przestrzennym): w nim także istnieje miejsce pełne i miejsce puste, związane stosunkiem identyfikacji negatywnej („nie jestem tam, gdzie sądzicie, że jestem; jestem tam, gdzie sądzicie, że mnie nie ma”). Jednakże {zwykłe alibi (na przykład policyjne) ma kres, odwrócenia zostają w pewnej chwili uniemożliwione, „przyar^sztowanó” przez , rzeczywistość Mit jest pewną wartojjiią, jego s"ankcją nie jest prąwdaTTućT nFe stbl na przeszkodzie, <r abv bvł wierźnym alibi: wystarczy, że iego element zna-