chalmers0092

94

Granice falsyfikacjonizmu

jeszcze planety, Neptuna. Teraz rozważmy argument, dzięki któremu duński astronom Tycho de Brahe mógł twierdzić w kilkadziesiąt lat po ogłoszeniu teorii Kopernika, że udało mu się ją obalić. Jeżeli Ziemia krąży wokół Słońca, rozumował Brahe, wówczas kierunek, z którego dana gwiazda stała jest obserwowalna z Ziemi, winien się zmieniać w ciągu roku odpowiednio do tego, jak Ziemia przechodzi z jednej strony Słońca na drugą. Kiedy jednak Brahe próbował wykryć tę przewidywaną paralaksę za pomocą swych instrumentów astronomicznych, najdokładniejszych i najwrażliwszych z ówcześnie istniejących, nie udało mu się potwierdzić własnego przewidywania. Skłoniło go to do wniosku, że teoria Kopernika jest fałszywa. Z perspektywy minionego czasu można stwierdzić, że nie teoria Kopernika była odpowiedzialna za błędne przewidywanie, lecz jedno z założeń dodatkowych Tychona. Ocena odległości gwiazd stałych od Ziemi, przyjęta przez Tychona de Brahe, była o wiele za mała. Po zastąpieniu jego przypuszczeń co do odległości gwiazd stałych szacunkiem bardziej realistycznym okazało się, że przewidywana paralak-sa była zbyt mała, aby można było ją wykryć instrumentami de Brahe.

Trzeci przykład został wymyślony przez Imre Lakatosa:

„Historia ta dotyczy zmyślonego przykładu nieregularnego zachowania planety. Pewien fizyk z ery przed-Einsteinowskiej posługuje się mechaniką Newtona, jego prawem grawitacji (N), uznanymi warunkami początkowymi (7) i za ich pomocą dokonuje obliczeń orbity nowo odkrytej małej planety p. Ale rzeczywisty tor planety odbiega od obliczonego. Czy nasz fizyk o newtonowskiej orientacji uzna, że odchylenie to jest z punktu widzenia teorii Newtona zakazane i że jeżeli istotnie odchylenie to ma miejsce, to obala ono teorię NI Nie. Sugeruje on raczej, że musi istnieć jakaś dotychczas nieznana planeta ff, która zakłóca tor ruchu planety p. Oblicza masę, orbitę, itp., tej hipotetycznej planety. Planeta />'jest tak mała, że nie można jej zaobserwować nawet za pomocą największych z istniejących teleskopów. Astronom eksperymentator składa podanie o fundusz badawczy, który byłby wykorzystany w celu budowy większego teleskopu. Po trzech latach teleskop jest gotowy. Gdyby udało się odkryć nieznaną planetę pr odkrycie to uznano by za wielki nowy