Drzewo życia0

łecznościach chłopskich. Wiele z nich jest obecnie dobrze znanych w środowiskach miejskich, żeby wspomnieć tylko rozliczne bajki zawierające wątek „żywej wody” odmładzającej starców, wskrzeszającej umarłych czy zabitych, a nieraz też przywracającej płodność kobietom. Odmładzanie i wskrzeszanie są tymi własnościami wody, które odgrywały pierwszoplanową rolę przy praktykowanych na wiosnę kąpielach obrzędowych. Zanurzanie symbolizuje tam unicestwienie dotychczasowego sposobu życia, śmierć „starego” człowieka, wynurzanie zaś jest aktem narodzin, odrodzenia. Struktura symboliczna zanurzania jest identyczna ze strukturą inicjacji — obie oznaczają powtórne (kolejne) narodziny.

Trzeba jednak pamiętać, że woda zdolna jest ujawnić swą siłę twórczą wyłącznie w zetknięciu z innym, zupełnie różnym od niej elementem mającym moc nadawania ciała. Woda jako taka nie jest zdolna do wykroczenia poza właściwy sobie sposób bycia, sama nie może rodzić. Jest w stanie, który można określić jako „trwanie w ciągłej możliwości”. Czyżby więc dlatego wyobraźnia ludowa umieściła dusze ludzi zmarłych przedwcześnie w bezpośrednim z nią związku? Ludziom tym nie dane było wykorzystać w pełni swych możliwości, swej mocy życiowej, której najpełniejszym wyrazem jest zrodzenie potomstwa. Wszak po śmierci trwają oni nadal w wiecznej potencjalnoścL Nie uprzedzajmy jednak zbytnio odpowiedzi.

Symbolika księżyca

Księżyc, zwany ongiś powszechnie „miesiącem”, zajmował poczesne miejsce w wierzeniach ludowych. Napotykamy nań niepomiernie częściej niż na słońce, ma-

123