Drzewo życia6

Interpretacja niecodziennych wydarzeń i równie zaskakujących zachowań, mających na celu odwrócenie codziennego porządku rzeczy, musi być dokonana w kontekście całej świątecznej sytuacji. Ale już w tej chwili można powiedzieć, że były one przejawem dążenia do obalenia tego, co było, tego, co wraz z końcem starego roku musiało zostać zniweczone przez zaprzeczenie. Nie uprzedzajmy jednak faktów.

*

Oj, zasiadł Chrystus wieczerzać —

Szczodry wieczór, święty wieczór Przyszła doń Boża Matka:

Daj, Synu, rajskie klucze Odemknę raj i piekło Wypuszczę grzeszne dusze.

Ten fragment ukraińskiej pieśni noworocznej zawiera klucz do zrozumienia jeszcze jednej przyczyny szczególnego znaczenia Świąt Godowych. Wówczas w osiedlach ludzkich goszczą dusze zmarłych. Przybywają tam w wieczór wigilijny, są oczekiwane, a nawet przywoływane do wzięcia udziału we wspólnej wieczerzy, która już przez zestaw potraw, obejmujący dania typowe dla styp pogrzebowych, przybierała charakter uczty zadusz-nej. Dusze należało przyjąć jak najlepiej. Ludzie strzegli się, by ich w jakikolwiek sposób nie urazić, nie sprowadzić na siebie ich gniewu. „W okolicach Kościerzyny — pisała Bożena Stelmachowska, badaczka ludności kaszubskiej — wierzą, że o 12-tej w nocy przychodzą duchy. Należy zgotować im odpowiednie przyjęcie i stół lekko nakryć, aby dusz nie zgnieść. Nie należy również wylewać wody, bo można by dusze polać. Trzeba stąpać ostrożnie, aby nie zdeptać duszy. Człowiek jej nie widzi, natomiast pies odczuwa ją i wyje”.

159