Drzewo życia7

Pełne troskliwości i szacunku postępowanie łudzi nie było bezinteresowne. Przeciwnie, przynieść miało konkretne korzyści, a nade wszystko zapewnić pomyślną przyszłość, ponieważ przebywające wśród żywych dusze były opiekunami i gwarantami dobrobytu we wszystkich dziedzinach życia:

[_.] nie wolno: dokonywać pewnych czynności, rozpoczynać pewnych prac ze względu przede wszystkim na mające przyjść na świat młode pokolenie ludzkie i bydlęce, które jakoby — relacjonuje Witold Klinger — w razie złamania tego zakazu rodzi się ,krzywe”, tj. chrome, kulejące i w ogóle kalekie.

Ten drobny, ale ważny szczegół nawiązuje do poprzedniego rozdziału, gdzie wskazywaliśmy na powiązanie demonów domowych z ziemią, przejawiające się między innymi w występowaniu ich w postaci węży. Dusze nawiedzające domostwa ludzkie w Święta Godowe są najwyraźniej duszami ludzi zmarłych śmiercią naturalną, posiadającymi wpływ na jak najszerzej rozumiany urodzaj, obejmujący również potomstwo. W razie nieprzestrzegania przez ludzi zakazów, dusze mogą mścić się na młodym pokoleniu, nad którym — jak wiemy — sprawują szczególną pieczę. Spowodowanie kulawości jest typową formą zemsty istot chtonicznych. Obowiązuje tu zasada podobna do opisanej w pewnej dość niesamowitej opowieści o dziewczynce, której podczas snu wąż wślizgnął się przez usta do wnętrzności. Rodzice, zauważywszy to, zabili go, kiedy wyszedł, ale dziecko po przebudzeniu stało się kulawe.

Powiązania dusz, przebywających wśród ludzi w tym szczególnym okresie roku, z urodzajem i płodnością dowodził już w XIX wieku etnograf rosyjski, D. K. Zielenin, twierdząc, że między kultem zmarłych a obrzędami agrarnymi nie ma żadnego przeciwieństwa.

[...] dusze zmarłych — pisał on — przebywające w

160