DSC01830 (9)

Rozdani 6. Organizacja pomocy społecznej

W zakresie kompetencji prawotwórczych¹ RM przysługują uprawnienia do wydawania rozporządzeń², czyli przepisów powszechnie obowiązujących. Kompetencja do ich wydawania może wynikać jedynie z treści ściśle określonej delegaq'i ustawowej i w tym przypadku możemy wyróżnić dwie sytuacje prawne: upoważnienie o charakterze generalnym, gdyż w taki sposób można ocenić treść art. 24 u.p.s., oraz upoważnienie o charakterze indywidualnym w takich przypadkach, jak treść art 9 ustawy o dodatkach mieszkaniowych.

Stosownie do postanowień art 24 u.p.s. RM określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady realizacji rządowego programu pomocy społecznej. Takie akty prawne powinny uwzględniać potrzebę zapewnienia efektywności tego programu. Powyższa delegacja ustawowa w pewien sposób odbiega od wymogów określonych w treści art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, gdy idzie o zakres spraw przekazanych do uregulowania, ponieważ w delegacji tej zakres spraw jest otwarty i pozostawiony uznaniu RM. Powyższe unormowanie ma swoje racjonalne uzasadnienie, jednakże wydaje się, że jest ono sprzeczne z postanowieniami Kbnstytuq'i i przyjętymi w niej regułami wydawania aktów wykonawczych do ustawy. Należy zauważyć, że RM skorzystała z przysługującej jej możliwości i takie rozporządzenia wydawała, np. 15 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania pomocy w dożywianiu uczniów w 2002 r.³ czy z 29 sierpnia 2006 r w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy⁴.

Obok rozporządzeń, RM uprawniona jest do wydawania uchwał⁵, czyli aktów prawa wewnętrznie obowiązującego. Przepisy te - stosownie do postanowień art. 93 Konstytucji RP - nie mogą stanowić podstawy do wydawania decyzji administracyjnych i mogą być kierowane jedynie do jednostek organizacyjnych podległych organowi wydającemu akt. Ponadto mogą być one wydawane jedynie na podstawie delegacji ustawowej. Ustawa o pomocy społecznej w przywołanym już art. 24 ust. 1 nie zawiera wprost upoważnienia dla RM do podejmowania uchwał jako przepisów wewnętrznie obowiązujących. Z treści tego przepisu wynika jedynie, że

RM może przyjąć rządowy program osłonowy i program ten ma stanowić podstawę dla RM do wydania rozporządzenia. W literaturze akcentuje się fakultatywność przyjęcia programu⁰ przez RM, natomiast gdy idzie

0 formę przyjętego działania, wskazuje się, że winna to być uchwała^{6 7}, jako najbardziej właściwa forma działania organu kolegialnego, jakim jest RM⁸. Ponadto zwraca się uwagę, że uchwały takie nie muszą mieć odrębnej podstawy ustawowej i mogą mieć charakter samoistny, co oznacza odwołanie się do ogólnej kompetencji wynikającej z treści art. 93 Konstytucji⁹. W tej sytuacji pojawia się wątpliwość, czy uchwała taka spełnia wymogi określone postanowieniami art. 93 Konstytucji do tego, aby zaliczyć ją do aktów prawa wewnętrznego. Wziąwszy pod uwagę fakt, że uchwała ta wiązałaby tylko organ, który uchwałę taką wydał, trudno uznać, że spełnia ona te wymogi. W tym stanie prawnym należy przyjąć, że za pomocą tej uchwały RM wypełnia wykonywanie funkcji władzy wykonawczej¹⁰.

Odmiennie przedstawia się sytuacja Prezesa Rady Ministrów, ponieważ organ ten nie ma istotnych zadań z omawianego zakresu. Jego rola będzie się ewentualnie sprowadzała do wydawania rozporządzeń jako przepisów powszechnie obowiązujących, jak również będą mu przysługiwały kompetencje związane z powoływaniem pełnomocników rządu. Innymi słowy, Prezes Rady Ministrów w sposób pośredni wpływa na prawo do pomocy społecznej.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, stosownie do postanowień art. 31 ustawy z 4 września 1997 r o działach administracji rządowej¹¹, kieruje działem zabezpieczenie społeczne, obejmującym następujące grupy spraw: ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenie społeczne; ubezpieczenia społeczne rolników; fundusze emerytalne; pomoc społeczna

1 świadczenia na rzecz rodziny; świadczenia socjalne, zatrudnienie, rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych, kombatantów i osób represjonowanych, koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego,

Na temat tego typu kompetencji RM zob. Z. Leoński, Zarys..., s. 85-86.

Na temat rozporządzeń zob. W. Chróśdelewski, Akt..., s. 133-134.

Dz. U. Nró, poz. 56.

Dz. U. Nr 155, poz. 1109.

Na temat uchwał jako aktów generalnych wydawanych przez administrację publiczną zob. W. Chróśdelewski, Akt..., s. 135-136.

S. Nitecki (w:) C. Mąrtysz, S. Nitecki, G. Szpat Komentarz-., s. 203; R. Krajewski, S. Szymański, Komentarz..., s. 63-64. »

²¹ S. Nitecki (w:) C. Martysz, S. Nitecki, G. Szpat Komentarz..., s. 203.

M. Stahl (w:) Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Mkhaiska-Badziak, E. CHejnkzak-Szatow-ska, M. Stahl, Prawo..., s. 160.

Tamże.

Na niezbędność ukierunkowania uchwały wewnętrznie obowiązującej na inny podmiot podporządkowany podmiotowi wydającemu zwraca uwagę J. Filipek, Prawo sśmmktmzfjm.-* cr l s. 87-92.

Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 z późn. zm.

istr