DSC02136 (5)

XXVI STORY O OftNBUi „TRISTANA I IZOLDY

Fow-ey twierdzy z epoki Żelaza, utożsamianej z legendarnym zamkiem króla Marka w Lanfyan; nieopodal ruin wznosi się kamień nagrobny z napisem pochodzącym z ok. VI wieku: DRVSTANVS Hl(' IACIT CXJNO\VORIS FILIUS („TO spoczywa Tristan, syn Quon»moriusa'\ dalsza część napisu została zniszczona i znana jest jedynie z pra wdopodobnie zniekształconej transkrypcji XVI-wtecznej. CVM DOMINA CLVSILLA/OUSILLA— możliwe, że jest to zdefortnowone imię Izoldy)**, który mógłby być dowodem na historyczaodć 7'nstana Zdaniem O.J, Padela, epizod Morholta to jedyny zawarty w powieści rys historyczny, nawiązujący do zniewolenia w V wieku Komwalii przez Irlandczyków, o którym pamięć przetrwała w folklorze^,y.

świadectwa kartograficzne i archeologiczne niają co prawda zasadniczą przewagę nad niepewnymi świadectwami ludowego przekazu, jednak one również nie są w stanie udzielić nam satysfakcjonującej odpowiedzi na pytanie, co naprawdę dało początek legendzie o miłości Tristana i Izoldy. Niektórych historyków literatury skłoniło to do doszukiwania się w niej innych, bardziej egzotycznych wpływów.

Hipoteza orientalna. Analogie między legendą Tristana a XI-wieczną perską sagą o Wis i Raminie*⁰ zostały dostrzeżone już

¹¹ Patrz A dcMjndach. Aux Portes de Limtien en CurnoiujiUes: une tombe du VI sieci*.: portom U nom Je Tristan, op.cit; tenże. Aux Parłeś de Landem en Comonatłłes: nne tombe du l't siec/e portant, outre le nom de Tristan, ceftti dlseut. .,Le Moyen Age⁴’ 1975 (81), s. 3 -35.

OJ. Pa dek Les ełements celtkfues, op.cit. Pudel konkluduje swój artykuł stwierdzeniem, że o ile powierzchownie komwalijsku sceneria wszystkich opowieści o Tristanie świadczy jedynie o nieokreślonej proweniencji korowali jakiej, o tyle dokładna znajomość szczegółów geograficznych (zbieżnych ze świadectwami historycznymi) u Bćroula świadczy o tym, te swą opowieść zaczerpnął on i. koniwałijskiego folkloru (Padel pi pfjimąi nawet przez wspomn ijuy Niebezpieczny Hróu choć nie niósł na plecach młodej kobiety!).

* Fakhr-ał-Din Gurgani oparł swój poemat 11 V> i Ho min (ok. 1040 1054) na napisanej prozą w języku pchlevi wcześniejszej wersji historii, biegającej być może VIII wieku, na przełomie XII i XIII wieku perski

w drugiej połowie XIX wieku'¹, jednak hipotc/a wpływu perskiej opowieści na XII-wieczne francuskie utwory /ostała odrzucona prze/ większość krytyków, podobnie jak sugestia wpływu innego arabskiego poematu. Kais i Lubnu, również prezentującego pewne analogie do historii TristanaTeoria ta jednak poiawiła się ponownie w latach sześćdziesiątych XX wieku. W skrajne) postaci prezentuje ją Pierre Ciallais' w swej książce c icncse </u foman Occidental. Essais sur Tristan et Iseut et son modele person^:* praktycznie odrzuca on całkowicie celtyckie pochodzenie legendy, uznając perski poemat za odległy pierwowzór Tristano. Transmisia miałaby oryginał został przetłumaczony na język gruziński (Saigis Tmogwcłi, Mum-mkmi). Wis przyrzeczona jest jeszcze przed narodzinami krojowi Mobadowt, później jednak zostaje wydana za mąż za swego brata Wiro (małżeństwo meskonsumow nnc): król Mobad przekupuje jej matkę i. ku rozpaczy Wis. zabiera ją do siebie; w Wis zakochuje się młodszy brat Mułuda. Ramin. Piastunka Wis pomaga swej pani, wykonując talizman, którego moc czym Mobada impotentem, namawia te«^k Wis, by pokosztowała fizycznej miłości z Ruminem, a Wis ostatecznie ulega jej namowom Kiedy* Mobad odkrywa ich romans, oboje zostają wygnani. Mobad później przyjmuje ich z powrotem. Żąda jednak od Wis poddania się oczyszczającej przysiędze i, orda i tom): kochankowie ponownie uciekają, po czym znów następuje rcoda Po licznych perypetiach Ramin, za poradą mędrca, odrzuca \\’is i żeni się z inną kobietą. W końcu jednak żona zaczyna go nużyć i ostatecznie Wis i Ramin odnawiają swój romans (podczas gdy piastunka sprowadza na Mchada magiczny sen), postanawiają leź. pozbyć się Mobada. Rama napada na zamek, porywu Wis, Mobad ginie, zaś Wis i Ramin żyją długo i szczęśliw ie.

K. H. Graf, ul_vy und Ramin, ..Zeitsciuii: der Deutschen MorgcnlEn-dischen Gesellschaft** 1869 (23), s. 375 433

ukochaną: ona w końcu odwiedza go i po tym spotkaniu oboje umierają.

Paryż 1974; wcześniej jeszcze podobne hipotezy wysunął I R. Schrd-der w swym artykule i \ TYisłunsagt* uW d*is Persische łtpas .. Wis untl Ramin", „Germaniach-Romanischc Monatsschnft** 1961 (42), s. I -44.

~ Szczególnie w odniesieniu do małżeństwa Tristana i śmierci kochanków: Kais (poeta Kais ibn Oarih. zm. 68'. przy czym trudno powiedzieć, w jakim stopniu XII-wieczny poemat syryjski opiera się na taktach z iego życia), zmuszony przez ojca do oddalenia swej bezpłodnej żony Lubny. spotyka inną piękną kobietę o tym samym imieniu Zaprzyjaźnia się z jej bratem, który skłania go do ożenku z nią, małżeństwo zostaje jednak skonsumowane dopiero po interwencji kalifa. Kais choruje ciężko z tęsknoty za